Konu: Doğal Afetler-Etkinlikleri C.tesi Ara. 19, 2009 11:22 am
TÜRKİYE’DE DOĞAL AFETLER ETKİNLİKLERİ
ETKİNLİK (Doğal Afetler Genel)
Türkiye’de görülen önemli doğal afetler ve nedenleri kısaca aşağıya çıkartılmıştır. Kendi yörenize uyarlayarak kullanabilirsiniz. Türkiye’de görülen Doğal Afetler: Deprem, Heyelan, Sel ve Taşkın, Yangın, Çığ Doğal Afetlerin Sebepleri: a)Deprem: Aktif fay hatlarının bulunması. Depremin şiddeti fayın özelliği ve uzunluğuna bağlıdır. b)Heyelan: Yamaç dengesinin bozulması, yamaçlarda yapılan çalışmalar, bitki örtüsünün tahrip edilmesi. c)Sel ve Taşkınlar: Akarsu yatak kapasitesi üzerinde yağış olması, alt yapı yetersizliği, arazinin hatalı kullanılması, bitki örtüsünün tahrip edilmesi, drenaj sisteminin yetersizliği d)Yangın: Aşırı sıcaklıklar, şiddetli kuraklık, yıldırım düşmesi, şiddetli rüzgârlar. İnsan kaynaklı olarak ( ihmal, dikkatsizlik, kaza, kasıt) e)Çığ: Bitki örtüsünün olmaması, kuvvetli eğim, çok kar yağışı, arazi eğim dengesinin bozulması, insan faaliyetleri (ulaşım, dağcılık, turizm vs.)
Afetlerin Etkileri: Afetlerin etkileri iki ana grupta toplanabilir. Maddi hasar, Manevi hasar. Manevi hasar olarak; İnsan kaybı, Yaralanmalar, Moral bozukluğu, psikolojik sorunlar, sakatlanmalar vs. Maddi hasar olarak; Evlerin, yolların, havaalanlarının, limanların, fabrikaların, ormanların, Hayvanların, Tarımsal alanların, Toprakların vb kaybedilmesi. ETKİNLİK (Deprem) Deprem-Nüfuslanma-Topraklar arasındaki ilişki; İnsanlar için en uygun toprakların % 70 i 1 ve 2. derece deprem sahalarında yer almaktadır. Bu nedenle nüfusumuzun % 70 den fazlası deprem tehlikesinin en yüksek olduğu 1. ve 2. deprem kuşakları üzerinde toplanmasına neden olmuştur. 1. ve 2. derece en şiddetli depremlerin meydana geldiği yerler, verimli topraklar, engebesiz düz araziler, zemin yapısı gevşek dolgu alüviyal arazilerdir. Bu tür araziler ise insanların yaş***** en uygun yerlerdir. Örneğin sanayi tesislerimizin % 90 ı bu tür arazilerde kurulmuştur. Dolayısı ile deprem riski çok yüksek olan bu tür arazilerden fazlaca yararlanma zorunluluğu vardır. Yapılacak tek şey depremle yaşamasını öğrenmek, depreme uygun yapılaşmayı sağlamaktır. Çünkü “deprem öldürmez, binalar öldürür”
ETKİNLİK (Depremler)
Türkiye’de Depremlerin Dağılışı: Türkiye deprem haritası incelendiğinde Türkiye’nin büyük bir bölümünde şiddetli depremlerin olduğu görülmektedir. Özellikle Kuzey Anadolu Fay Kuşağı, Batı Anadolu Fay Kuşağı, Doğu Anadolu Fay Kuşağı ve yakın çevresinde büyük depremler olmuştur. Depremler ile Yer Şekillerinin İlişkisi: Fay hatları dağlar ile çöküntü alanlarının kesiştiği yerlerden geçmektedir. Dolayısı ile dağların uzanışı ile fayların uzanışı paralellik göstermektedir. Türkiye’deki Dağlar ile fay hatları genel olarak doğu-batı uzanışlıdır. Türkiye’nin 1.derece aktif fayları Kuzey Anadolu Dağları, Batı Anadolu Dağları ve Güneydoğu Toros dağlarına paralel uzanmaktadır. Her yerde aynı şiddette deprem olmamasının sebepleri: Fayların türü ve fayların uzunluğu her yerde farklı şiddette deprem üretmektedir.
ETKİNLİK (Orman Yangınları)
Ormanların yoğun, yangınların az olduğu yerler: Türkiye’nin Kuzey kıyıları: Karadeniz bölgesi, özellikle doğu ve batı Karadeniz bölümleri ile Marmara bölgesinde Yıldız dağlarının kuzey yamaçları. Kuzeydoğu Anadolu; Kars ve Ardahan çevresi Türkiye’de Orman yangınlarının az olduğu yerlerde yangın azlığının sebepleri: Buralarda yaz kuraklığının olmaması, sıcaklıkların fazla yükselmemesi, ağaçların ve orman altı otlarının sürekli yeşil yanmaya dirençli olması. Havanın genelikle nemli ve yağışlı olması yangınlara karşı dirençli olmasını sağlamaktadır. 1937-2000 Arası orman yangın sayısı ve yanan alan ilişkisi: 1937-2000 yılları arasındaki orman yangınları sayısı ile yangın alanları arasında istikrarsız bir ilişki vardır. Yani bazı yıllar az yangınlarda daha fazla alan kaplayan orman yanmıştır. Günümüze doğru orman yangınları sayısı genel orak artmakta iken, yanan orman alanı ise azalmaktadır. Nedeni: Orman yangınlarını önlemeye yönelik tedbirlerin etkili olmasıdır. Yangınlarla mücadelede başarılı olunurken, yangın oluşumunu önlemede başarısızlık vardır. Yangınlara karşı en iyi mücadele yangının oluşumunu önlemektir. Bu nedenle bütün insanlarımız yangıların olmaması için gerekli bilince ve davranışa sahip olmalıdır.
Çığ felaketi olan yerlerin coğrafi özellikleri: Çığ felaketi özellikle yer şekillerinin dağlık ve engebeli olduğu, çok eğimli yüzeylerin fazla olduğu yerler ile kar yağışının çok olduğu yüksek yerlerde meydana gelmektedir. Genel olarak buralarda bitki örtüsü fakirdir. Bu özellikler; en etkili çığ felaketi olan Tunceli, Bingöl, Bitlis gibi Doğu Anadolu Bölgesinin doğu kesimlerinde etkili olmasına sebep olmaktadır. Çığ Felaketinin Yerleşmelere zarar vermesinin sebepleri: Yerleşmelerin dik yamaçların eteklerinde kurulması, Eğimli yüzeylerde yol açılması Yamaçlardaki bitki örtüsünün tahrip edilmesi Yerleşmeleri çığ felaketine karşı koruyacak tedbirlerin alınmaması Türkiye’de Çığ felaketinin en az en çok olacağı iki örnek şehir: En az: İzmir, kar yağışının olmaması, eğimli yüzeylerin azlığı En Fazla: Hakkari, Eğimli yüzeylerin çok olması, kar yağışının çok olması ve uzun süre yerde kalması.
ETKİNLİK (Afetler Genel)
TÜRKİYE’DE EN ÇOK YAŞANAN AFETLER VE NEDENLERİ 1-Depremler Jeolojik yapı, Faylar: Fayları Türü, Fayların Uzunluğu 2-Sel ve Taşkınlar Yağış Miktarı Bitki Örtüsü Arazi Kullanımı Jeomorfolojik özellikler: Yer Şekilleri, Eğim Drenaj Özellikleri: Yatak özellikleri, Drenaj Sistemi 3- Kütle Hareketleri Kayaç Türü Tabakaların Uzanışı Suya Doygunluk Arazi Kullanımı: Yanlış yerleşimlerin etkisi, Yol tünel köprü yapımı, Maden ocağı açma Jeomorfolojik özellikler: Eğim, Yer Şekli 4- Orman Yangınları Türkiye’nin Matematik Konumu İnsan Faktörü Jeomorfolojik özellikler: Engebe, Eğim, Toprak özellikleri İklim Özellikleri: Sıcaklık, Nem, Basınç, Rüzgarlar 5- Çığ Bitki örtüsü: Sıklığı, Türü İklim Özellikleri: Sıcaklık, Yağış Jeomorfolojik Özellikler: Eğim, Yer Şekli
ETKİNLİK
AFET TÜRÜ
TÜRKİYE’NİN COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ
YÜZEY ŞEKİLLERİ
İKLİM
BİTKİ ÖRTÜSÜ
JEOLOJİK YAPI
ARAZİ KULLANIMI
DEPREM
Fay Hatları: Aktif ve Uzun faylar
SEL
Eğimli arazinin çokluğu
Faz yağış Kar erimeleri
Bitki örtüsünün tahribi
Akarsu yataklarının su akışını engelleyecek şekilde kullanımı
TAŞKIN
Eğimli arazi
Faz yağış, Kar erimeleri
Bitki örtüsünün tahribi
Akarsu yataklarının su akışını engelleyecek şekilde kullanımı
KÜTLE HAREKETLERİ
Eğimli arazi
Bol yağış
Bitki örtüsünün tahribi
Yamaç kazıları
ÇIĞ
Dağlık ve engebeli arazi
Kar yağışının yoğun olduğu yerler
Orman ve bitki örtüsünden yoksun yerler
Titreşim yaratan faaliyetler
ORMAN YANGINLARI
Dağlık ve engebeli arazi
Çok yüksek sıcak ve Kuraklık, Şiddetli Rüzgarlar, Yıldırım düşmesi
Yanmaya uygun kuru bitkiler
Piknik, enerji nakil hatları, anız yakımı, tarla açma,