1.Sözcüğün türü, görevi, işlevi, çeşidi sorulursa sözcüğün isim mi, zarf mı, sıfat mı,zamir mi ,edat mı… olduğuna bakılacağını;
2.Sıfatların isimleri, zarfların genellikle fiilleri nitelediğini
(güzel kız: sıfat ; güzel konuş:zarf );
3.Sıfatların mutlaka ilgili olduğu isimden önce gelmesi gerektiğini ( kötü insan: sıfat);
4.Niteleme sıfatlarının önündeki isim düşerse sıfatın adlaşmış sıfat olduğunu ( kötülerle arkadaşlık yapmayın:adlaşmış sıfat)
5.Yüklemi ekeylem almış fiilimsiden oluşan cümlelerin isim cümlesi
olduğunu (Tek amacım, sizleri gelecekte iyi yerlerde görmektir.)
6.İsmin –e , -de ,-den hal ekleriyle biten öğelerin genellikle dolaylı
tümleç olduğunu, ismin –i haliyle biten öğenin her zaman belirtili
nesne olduğunu, 3. tekil iyelik ekiyle ( -(s) i) biten öğenin özne
olduğunu ( yolda gördüm: dt ) (bahçeyi gezdim: b.n) (babası geldi: öz.);
7. –den ekiyle biten öğe cümleye bir sebep anlamı katarsa o öğenin zarf tümleci olduğunu (hastalandığından gelemedi:zt);
8.-de ve –den çekim eklerinin sıfat tamlaması kurduklarında yapım eki
özelliğini kazandığını (sıradan insanlar ,candan arkadaşım, gözde
öğrenci: önündeki isme “nasıl” sorusunu yöneltebiliyoruz öyleyse altı
çizili ekler sıfat yapmıştır ve bu yüzden artık yapım ekidir.);
9.İyelik eklerinin bir ismin sonuna gelerek onun kime ait olduğunu
bildirdiğini, iyelik eklerini daha kolay bulabilmek için ismin başına
“benim, senin, onun, bizim,sizin,onların” getirebileceğimizi (kitabım,
yavrusu…;
10.İyelik eki almış bir isimin başında iyelik zamiri (benim,senin,onun…
kullanılmamışsa bunların tamamının “tamlayanı düşmüş isim tamlaması”
olduğunu (pantolonum,annesi… ;
11. Her – im ekinin aynı ek olmadığını
(* telefonum nerede? :1.tekil iyelik eki “benim telefonum”,
*çok iyiyim: ekfiilin geniş zamanı ;çünkü isme gelmiş ve onu yüklem yapmıştır,
*bizim çocuklarımız: tamlayan eki,
*ölümden korkma: fiilden isim yapım eki
*yanına geleceğim:Şahıs ekidir, bütün şahıs ekleri mutlaka kip ekinden sonra gelir);
12.İsim (ad) tamlamalarında ilk sözcüğe tamlayan ikinci sözcüğe tamlanan dendiğini (yüreğinin sesi ) ;
tamlayan t.nan
13. İsim tamlamalarında tamlayanla tamlananların yer değiştirebileceğini (içini gıdıklıyordu bütün erkeklerin);
t.nan tamlayan
14.Belirtili isim tamlamalarında her iki unsurun da ek aldığını ve
tamlanana “neyin, kimin” sorularını yöneltebildiğimizi (bahçenin kapısı
:neyin kapısı)
belirtisiz isim tamlamalarında sadece taml*****n 3.tekil kişi iyelik
eki aldığını tamlayanın hiçbir ek almadığını ve hem daha kolay
bulabilmek hem de sıfat tamlamalarıyla karıştırmamak için tamlanana
“ne” sorusunu sorduğumuzu (bahçe kapısı : ne kapısı?);
15.Belirtili ad tamlamalarında araya sıfatların girebileceğini ya da
tamlayanın sıfatlarla nitelenebileceğini (Sütçü İmam’ın kahraman
torunları );
16. –İn tamlayan ekinin yerine bazen –den ekinin de kullanılabileceğini (aşağıdakilerden hangisi…;
17.Takısız isim tamlamalarında iki unsurun da ek almadığını
taml*****n neye benzediğini ya da neyden yapıldığını, ayrıca sıfat
tamlamalarıyla karıştırmamak için araya “den” ya da “gibi” getirmemiz
gerektiğini (altın (dan) yüzük ,ipek (gibi) saç )
Takısız isim tamlamalarıyla niteleme sıfatlarını birbiriyle
karıştırmayın, niteleme sıfatlarının arasına “gibi” “den”
getiremezsiniz. (yorgun adam :sıfat tamlaması );
18.Bir sıfatın birden çok adı niteleyebileceğini (yeni ev ve araba );
19.Bir ismin birden çok sıfatının olabileceğini (zeki, çalışkan, dürüst , bir öğrenciydi);
20.Kurallı birleşik sıfatların , -lı, -li eki almış sıfat
tamlamalarının ismi nitelemesiyle ve sıfat tamlamasında isimle sıfatın
yer değiştirmesi ve isme getirilen 3. t.k. iyelik ekini almış söz
grubunun ismi nitelemesiyle oluştuğunu (uzun saç: sf. Tm. ~ uzun saçlı
erkek : birleşik sıfat ; bozuk yol: sf. Tm. ~ yolu bozuk köy :birleşik
sıfat );
21.Belirtisiz isim tamlamalarının da sıfat olarak kullanılabileceğini (altın sarısı saç );
22. Zamirlerle de isim tamlaması kurulabileceğini (benim
üniversitelerim, senin dünyan, kendi insanlarımız, kimin nesi)Msn
Öğretmen öss kpss Gazeteler Sohbet hazır mesajlar ders izle Belirli Gün
ve Haftalar Çanakkale savaşı şiir
23. Geçişli fiillerin yani neyi, kimi sorularını yöneltebildiğimiz fiillerin kılış fiili (atmak, delmek, açmak),
Bir hareket bildiren, geçişsiz olan ve hareketin kişinin kendi
isteğiyle gerçekleştiğini ifade eden fiillere durum fiili (yürümek,
güldü, oturmuş)
Bir hareket bildirmeyen, eylemin kişinin kendi isteği dışında
gerçekleştiğini ifade eden ve geçişsiz olan fiillere oluş fiili
(kararmak, sararmak,solmak,büyümek)dendiğ ini ;
24.Fiil kiplerinin haber kipleri (-di, -miş,-yor, -ecek , -ar,-mez)
ve dilek kipleri (-ayım, -alım, -a ,-malı, emir ekleri) olmak üzere ikiye ayrıldığını ;
25.Basit zamanlı fiillerin tek ;birleşik zamanlı fiillerin iki kip eki
aldığını (gelmiş: basit zamanlı ~ gelmişti:birleşik zamanlı)
26.Bir fiil birleşik zamanlı ise orada mutlaka bir ekfiilin olduğunu (çalışmalıymışım ~çalışmalı imişim);
27.Bir cümlede eğer isim soylu bir sözcük yüklem olmuşsa orada mutlaka
bir ekfiilin olduğunu (sınıf temizmiş, her şeyim sensin, bu yaptıklarım
senin içindi, o da iyidir.);
28. Fiil çatısı denince, fiillerin özne ve nesneye göre aldığı durumun sorulduğunu;
29.Öznesine göre fiil çatısının etken,edilgen,dönüşlü,işteş
olarak dört grupta incelendiğini;
30.Bir fiilin edilgen olabilmesi için mutlaka –l ,-n çatı eklerini
alması gerektiğini ve öznesinin (eylemi yapanın) belli olmaması
gerektiğini (Sokaklar temizle-n-di) (kim tarafından temizlendi? Cevap
yok)
Anasayfa 
Latest images 
Perş. Ara. 17, 2009 2:02 am