11.Sınıf Bazı Konuları (Felatun Bey ile Rakım Efendi ve Şergüzeşt Romanı)
Yazar
Mesaj
DEN(ge)[s]İZ
Konu: 11.Sınıf Bazı Konuları (Felatun Bey ile Rakım Efendi ve Şergüzeşt Romanı) Perş. Ara. 17, 2009 12:50 am
FELÂTUN BEY İLE RAKIM EFENDİ
I. OLAY ÖRGÜSÜ
Romanın kahramanlarından Felatun Bey ile Rakım Efendi aynı yaşlarda, aynı derecede eğitim görmüş yakın iki arkadaştır. Felatun Bey isminden dolayı kendini çok bilgili, kültürlü biri olarak görür çevresine de böyle görünmeye çalışır. Hararetli bir kitap toplayıcısıdır. Yeni çıkan ilmi eserlerin hepsini üzerine adının ilk harflerini yazdırmak suretiyle ciltlettirip getirterek kitaplığına koyar. Fakat o, aldığı kitapları hiçbir zaman açıp okumaz. Kendileri büyük bir devlet dairesinde çalışmakla birlikte, buraya pek uğramayıp her geçen gün değer yargılarına biraz daha yabancılaşarak güzel Fransız kadınlarıyla çıkarlara dayanan kısa ömürlü aşklar yaşarken, kötü sonunu hazırlamakta olduğunun farkında değildir. Rakım Efendi ise tam tersi, ağırbaşlı, çalışkan, vaktini boşa harcamayan biridir. Onun ilişkileri karşılıklı çıkarlara dayanmamaktadır. Rakım Efendi de gezip eğlenmeyi, çalgılı alemleri sevmektedir ama, ona göre her şeyin bir ölçüsü vardır. Rakım Efendi, Fransızca, Arapça ve Farsça’yı anadili gibi bilmektedir. Onun bu özelliği, Asmalımescit semtinde oturan İngiliz ailenin dikkatini çeker ve evin kızlarının babası Bay Ziklas, Rakım Efendi'den, kızlarına ders vermesini ister. İngiliz kızlarına ders vermeye başlayan Rakım Efendi, bu kızlardan birinin kendisine aşık olduğunun farkında değildir. Kendisi de ev işlerine yardım etmesi için alınan güzel hizmetçisi Canan'a âşık olmuştur. Çaresiz fakat, temiz aşklar ile karşı karşıya kalan Rakım Efendi ile menfaatler üzerine kurulu ilişkiler içinde yaşayan Felatun Bey'in maceralarını okurken, bir dönemin yaşantı biçimini oluşturan değer yargılarının panoramasıyla karşılaşacaksınız. Bu romanda A.Mithat'ın ortaya koyduğu temel karşıtlık Felatun Bey’le Rakım Efendi'nin temsil ettikleri tembellikle israf ile çalışkanlık ve tutumluluk arasındadır. A.Mithat, batılılaşmayı yanlış anlayan Felatun Bey'in karşısına doğru anlayan Rakım Efendi'yi koyarak ideal sayabileceğimiz bir Osmanlı efendisi çizer. Romanda Felatun'dan daha çok üzerinde durulan Rakım para işlerinde dikkatli,çalışarak kazanan,fakirken durumunu düzeltebilen başarılı bir adamdır.Rakım'ın biraz da A.Mithat'ın kendisi olduğu ortadadır.Bu iki adamı karşılaştırmak amacı romanın konusunu da belirler.Felatun ile Rakım'ı benzer olaylar ve durumlar içerisine yerleştirerek aralarındaki farkı belirler.
II. TEMALAR
Ferdi Tema
Eserde en çok dikkat çeken ferdi temaların başında aşk konusu gelmektedir.Rakım ile Canan arasında yaşanan saf ve temiz aşk, bu duygunun kural ve sınıf tanımadığını ortaya koyması bakımından önemlidir.Öyle ki biri kültürlü öbürü ise para karşılığı satın alınan cahil birisidir, ancak bunun yanında Canan zamanla Rakım tarafından- bir nevi yazarın isteğiyle diyebiliriz- kendisine layık bir duruma getirilince bu fark ortadan kalkmıştır.Diğer yandan İngiliz kızlarının özellikle Can’ın Rakım’a karşı beslediği karşılıksız aşk duygusu da dikkate değer bir olaydır. Eserde şehvet duygusuna da yer verilmiştir.Josefino’nun kendinden yaşça küçük olmasına rağmen Rakım’a karşı hissettiği cinsel duygularla karışık insani sevginin romanda önemli bir yeri vardır. Kıskançlık duygusuna da az da olsa aşk duygusu dahilinde yer verilmiştir.Bu daha çok paylaşmaya karşı duruş şeklindeki bir histir.Bu duyguyu da gerek Canan’da gerek İngiliz kızlarının her ikisinde de birbirlerine karşı kendini göstermektedir ki bu da yine Rakım’a karşıdır. Ayrıca acıma duygusu da güçlü bir şekilde hissettirilmiştir.Rakım Can’ın kendisine karşı beslediği tek taraflı aşk yüzünden düştüğü amansız hastalık nedeniyle her geçen gün daha da erimesini görünce ona çok acımaktadır.Ancak bu hastalığın sebebinin kendisi olduğunu öğrenince, üzüntüsü ve acıma duygusu onda adeta ıstırap haline gelmiştir.
Sosyal Tema
Eserde sosyal tema ferdi temaya göre daha arka planda kalmıştır.Aslında yazar ağırlıklı olarak tek bir sosyal temayı işlediği için eserin bütününden bu konuyu çıkarmak pek kolay değildir.Bu konu ise “Batılılaşma” konusu ve batılılaşma karşısında bizim toplumumuzun ve kültürümüzün nasıl etkilendiği meselesidir.Eserde Rakım Efendi ve Felatun Bey, iki örnek tip ele alınarak batılılaşmayı nasıl anladığımız masaya konmaya çalışılmıştır.Batılılaşma ve çağdaşlaşma yolunda Avrupa’dan yalnız bilim ve teknik yönünden faydalanmamız gerektiği gerçeği okuyucuya verilmek istenmiş.Bunun dışında kalan yaşam biçimi, milli zevklerimiz, milli kültürümüz asırların birikimiyle zaten bizde en özgün biçimde mevcuttur düşüncesi dile getirilmiştir. Eserde bunun yanında o zamanların amansız hastalığı olan “Verem” konusu da işlenmiştir.Bu hastalık o zaman için tedavisi olmayan ve kurtuluşu zor olan bir hastalık olduğu için halk arasında korku duyulan bir durumdur.
III. KİŞİLER
A.Fonksiyonları Bakımından Kişiler a.Birinci Derecedeki Kişiler
Rakım Efendi: İki zıt tipin karşılaştırılması şeklinde oluşturulan bu romanda en çok konu edilen kişi Rakım Efendi ağırbaşlı, çalışkan, vaktini boşa harcamayan biridir. Onun ilişkileri karşılıklı çıkarlara dayanmamaktadır. Rakım Efendi, Fransızca, Arapça ve Farsça’yı anadili gibi bilmektedir. Bu özellikleriyle Rakım Efendi kültürlü, bilgili, çağdaş ve batılılaşmayı doğru anlayan bir tip olarak göze çarpmaktadır. Aynı zamanda o,ahlaklı ve iyi huy olarak gördüğümüz tüm davranışları üzerinde toplamıştır ki bu yönüyle tam bir Osmanlı beyefendisi özelliği göstermektedir. Rakım Efendi saydığımız özellikleriyle adeta okuyucunun zihninde bir melek olduğu düşüncesini uyandırmıştır. Ancak yazar bu durumda romana müdahale ederek Rakım Efendi’nin sonuçta bir insan olduğu gerçeğini okuyucuya göstermektedir. Bunu da roman içerisinde gerek Josefino ile girdiği gizli, ancak pek de fena sayılmayacak ilişkiden gerek ev içinde Canan ile girdiği ilişkiden gerekse de çok nadir de olsa Felatun Bey hakkında zihninden geçirdiği haklı ve olumsuz düşüncelerden yararlanarak okuyucuya göstermektedir.
Felatun Bey: Romandaki zıt kişiliklerden olumsuz tarafı temsil eden Felatun Bey isminden dolayı kendini çok bilgili, kültürlü biri olarak görür çevresine de böyle görünmeye çalışır. Kendileri her geçen gün değer yargılarına biraz daha yabancılaşarak güzel Fransız kadınlarıyla çıkarlara dayanan kısa ömürlü aşklar yaşarken, kötü sonunu hazırlamakta olduğunun farkında değildir. Yazar bu tip sayesinde okuyucuya yapmaması gereken davranışları açık bir şekilde söylemekte ve okuyucunun Rakım Efendi ile bu tip arasında bir seçim yapmasını istemektedir, ancak Felatun Bey’in çirkin taraflarını göstererek seçimi okuyucuya bırakmıştır. Ayrıca zamanın genel düşünce yapısı Felatun Bey üzerinde toplanarak taklitçiliğin etkisiyle kişinin yozlaşması okuyucuya çok çarpıcı bir şekilde verilmiştir.
b.Hasım veya Karşı Gücü Temsil Eden Kişiler
Romanda varlığını açık olarak hissettiğimiz düşman veya karşı gücü temsil eden bir tip bulunmamaktadır, ancak bu bahiste Rakım Efendi’nin tam zıttı davranışlar sergilemesi bakımından Felatun Bey’i zikredebiliriz.
c.Arzu Edilen ve Korku duyulan Kişiler ya da Kavramlar
Burada Canan’ın adını verebiliriz. Rakım Efendi Canan’ı satın aldığı ilk sıralarda bu kızın sağlıksız ve bakımsız durumda olması sebebiyle Canan’a herhangi bir ilgi duymamıştır, fakat Canan’daki zarifliği ve güzelliği daha ilk bakışında fark etmiştir. Dadı Kalfa’nın iyi bakıcılığı ve Rakım’ın da çok yakın olarak ilgilenmesi sonucunda adeta Canan’ın içindeki cevher ortaya çıkmıştır. İleride yönlendirici kişiler bahsinde sayacağımız Josefino’nun etkisi yardımıyla da Rakım bu çekiciliğe daha fazla karşı koyamamıştır.Bunun yanında Dadı Kalfa da Canan’ı etkilemekte ve ona Rakım’ı nasıl etkileyeceği konusunda taktikler vermektedir.Gerek Dadı Kalfa gerek Josefino mükemmel kişiliklere sahip olan bu iki çocuğun birbirine çok yakışacağını düşünmekte ve her ikisi de bu çocukları etkilemek ve birbirine kavuşturmak için başarılı olana kadar büyük çaba harcamışlardır.
d.Yönlendirici Kişiler
Josefino: Bu kişi roman içerisinde büyük bir etkiye sahip olması sebebiyle önemli bir yere sahiptir. Bir arkadaş toplantısında Rakım’la tanışan Josefino Rakım’la daha yakın bir ilişki kurmak için özel bir çaba harcamış, Canan’a ders vermeyi sadece Rakım’ın dostluğu karşısında kabul etmiş, kısa süre sonra Beyoğlu’ndaki kendi evinde Rakım’la bir muhabbet içerisine isteyerek girmiştir ve böylece kendi egosunu tatmin etmiştir. Belki bu tatminlikten dolayıdır ki yaşça küçük olmasına rağmen çok beğendiği Rakım’ı en az Rakım kadar sevdiği Canan’a daha layık gördüğünü söylemiştir.Bu yolla Canan’la Rakım’ın mutluluğuna büyük katkıda bulunmuştur.
Dadı Kalfa(Fedayi):Yönlendirici özelliği Canan üzerinde ağır basan Fedayi eve ilk geldiği sıralarda toy ve eğitimsiz olan Canan’ın yetişip serpilmesinde büyük etki yapmış, Rakım’ın gözü önünde Canan’ın yeniden doğmasını sağlamıştır. Bunu yaparken de bu iki çocuğu birbirine çok yakıştırdığı için kızın içine Rakım’a karşı aşk tohumunu kendisi serpmiştir. Bu kişinin evde yapılması gereken bazı işlerin ve halledilmesi gereken eksiklerin tamamlanması için Rakım’ı uyarması bakımından da bir yönlendirici tarafı bulunmaktadır.
Doktor Z: Doktor İngiliz kızın Rakım’a karşı duyduğu derin aşk sebebiyle ince hastalığa düştüğü sırada romana girmiştir. Yaptığı ilginç muayene sonunda teşhisi koymuş ve kızın dermanının da Rakım Efendi’de bulunduğunu belirtmiştir. Burada Mister Ziklas’ı kızla Rakım’ın evlenmesi gerektiğine inandırması bakımından yönlendirici bir kimliğe sahiptir.
e.Alıcı Kişiler
Can: Bu romanda alıcı kişi olarak en başta Can’ı sayabiliriz. Rakım bu İngiliz kızlara ders vermeye başladıktan ilk zamanlardan beri her ikisini de büyük ölçüde etkilemiştir, ancak bunun farkında değildir. Gerek düzgün bir fizik ve yüz yapısına gerek iyi huy ve ahlaka sahip olması bakımından kızlara kendisini sevdirmiştir.Öyle ki, Can aradan geçen yaklaşık bir sene sonra devasız bir derde tutulmuş,günden güne erimeye başlamıştır.Tabii ki Rakım’ın bu durumdan haberi ancak bu anda oluyor.Ancak anlaşılmaz bir şekilde Can yakalandığı bu amansız hastalıktan kurtuluyor ve tekrar hayata dönüyor.Bu olayda Can’ın rolüne bakacak olursak Can kendi kendini böyle bir derde düşürüyor ve sonunda da akıl almaz zararlar görüyor.
Margrit: İngiliz kızlardan Margrit kardeşi Can kadar etkilenmese de roman içinde Rakım’dan o da etkilenmiş ve hayatından eskisi kadar zevk almamaya başlamıştır. Zira Margrit de babası tarafından bu olaylarda daha fazla zarar görmemesi için İstanbul’dan başka bir yere gönderilmiştir. Kısaca Margrit için de Rakım’la yakınlaşması sonucu onun da olumsuz yönde etkilenen kişilerden olduğunu söyleyebiliriz.
Polini: Bu kişilik romanda para ve zevk düşkünü olan ve varlıklı erkekleri sömüren bir özellikte verilmiştir. Bu kadın alafranga kültürünün tipik bir örneği olarak görünmekle beraber hafiften de meşrep biridir. Roman içerisinde Felatun’a kumar gibi kötü bir alışkanlık karşısında destek olmakta onu teşvik etmektedir.Gece alemlerinde,kumar masalarında Felatun’un serveti tükenince Polini Felatun’u terk etmiş,ancak Rakım’ın tüm uyarılarına rağmen Felatun bu olaydan sonra durumu anlayabilmiştir.Bu özellikleriyle Polini çıkarcı ve şeytan kadın olarak karşımıza çıkmaktadır.
f.Yardımcı Kişiler
Mister ve Misters Ziklas: Bu iki kişilik sadece Rakım Efendi’nin iyi özelliklerini dile getirme, okuyucuya sunma, aynı zamanda Felatun Bey’in çirkinliklerini de hatırlatarak bu iki kişilik arasındaki farkın hatırda kalmasını sağlamak amacıyla romanda yer almaktadır. Aslında iyi ile çirkin olanın karşılaştırılmasının yapıldığı romanda gerçekte yazarın düşünceleri olan iyi huy ve erdemlerin savunulması çoğunlukla bu iki kişinin ağzından verilmek istenmiştir.Bu kişilerin romandaki rolleri bundan ibarettir ve yardımcı kişi olarak gözümüze çarpmaktadırlar.
Dekoratif unsur Durumundaki Kişiler ve Kavramlar
Mihriban Hanım: Roman içerisinde pek bir görevi olmamakla beraber Felatun Bey’in kardeşi olarak ara sıra hatırlanmaktadır. Mihriban Hanım alafranga hayatı seçmiş olan bir aileden gelmiş olmasına rağmen babasının ölümünden sonra Felatun Bey kendisiyle ilgilenmemiş, kendisi de orta halli biriyle evlenerek alaturka hayata mahkûm olmuştur. Bilgisiz ve narin yetiştirildiği için bu evlilikten sonra kocası tarafından bir eğitime tutulmuştur. Kişinin aslına dönmeye mecbur kalmasını göstermesi bakımından romanda önemli bir yere ve role sahiptir.
B. Tipleri Bakımından Kişiler B.1. Toplumsal Tipler B.1.1. Kadın Tipleri B.1.1.a. Orta Halli ve Koruyucu Kadın Tipi
Dadı Kalfa(Fedayi): Bu romanda Fedayi koruyucu kadın tipine en iyi örnek olarak görünmektedir. Rakım Bey’in babası öldükten sonra Rakım’ın annesiyle beraber bu çocuğa annelik yapmış, annesi öldükten sonra da Rakım’a adeta can yoldaşı olmuştur. Kendi çocuğu yerine koyduğu Rakım’ın mürüvvetini görmeyi tam bir anne edasıyla istemiştir. Rakım’ın Canan’ı satın almasından sonra da Canan’ı kızı yerine koymuş ve Rakım’a karşı sergilemiş olduğu koruyuculuk görevini Canan’a da göstermiştir.Romanda almış olduğu isim de bu özelliğine uygunluk göstermektedir.
B.1.1.b. Düşmüş Kadın Tipi
Polini: Bu tipe birebir uymamakla beraber Polini’yi, Felatun Bey’in serveti tükenince onu terk etmesi bakımından bu bahiste yazabiliriz.Polini bir hayat kadını değildir ancak yiyici bir kadın olarak görünmektedir.Onun bu durumu ise Felatun hariç bütün Beyoğlu ahalisi tarafından bilinmektedir ve Rakım tarafından da uyarılmasına rağmen Felatun kendini bu gafletten kurtamaya bile çalışmamıştır.Bu tipin romandaki bir başka özelliği de erkeği avucunun içine almayı çok iyi beceren bir karaktere sahiptir.
B.1.2. Genç Kız Tipleri B.1.2.a Duygulu(Onurlu) Genç Kız Tipi
Can: Bu romanda Can kendi içinde yaşadığı fırtınaları dışa vurmayan veya vuramayan, hislerini içine atarak sonunda kendi çöküşünü hazırlayan, ancak ölüm döşeğinde duygularını dışa vurabilen bir tip olarak karşımıza çıkmaktadır.Tüm bu iç fırtınalarına rağmen kalbinde başkası olduğuna inandığı Rakım’ı kendisi gibi feci bir sona mahkum etmemek için reddetmiştir.Anlaşılmaz bir şekilde hayata tekrar döndükten sonra da neredeyse kendi sonuna sebep olacak olan aşkını kalbine gömmeyi başarmıştır.
Margrit: O da kardeşi gibi duygulu bir kişiliğe sahiptir.En az Can kadar Rakım’dan etkilenmiş ve kardeşi hayattan kopmaya başladıktan sonra da onun gibi olmamak için duygularına esir olmadan onları bastırmayı başarmıştır.Fakat İstanbul’dan ayrılırken o da sırrını Rakım’a açmıştır.
B.2. Fırsatçı Tipi
Rakım Efendi: Rakım Efendi genç yaşta olmasına rağmen büyük bir olgunlukla kendi durumunu düzeltmek ve ailesi saydığı iki kişiyi daha rahat yaşatmak için eline geçen fırsatları değerlendirmeyi bilmesi bakımından fırsatçı bir kişiliğe sahiptir.
Felatun Bey: Bu kişi ise romanda fırsatçı özelliğini Rakım Efendi gibi iyiliği ve refahı için kullanmamış, tersine servetini ve şerefini azaltacak yerlerde fırsatçılığını konuşturmuştur.Hele günü birlik ilişkiler bulmakta onun üstüne yoktur.
B.3. Ruhsal Tipler
Felatun Bey: Felatın Bey’in ruhsal yapısı romanda işlenmemekle beraber aslında kendi içinde bir çelişki yaşadığı açık olarak görülmektedir.Asıl bağlı olduğu kültürel yapıyı göz ardı ederek aslında yabancı olduğu bir yaşama kendini dahil etmiş olması bakımından ruhsal ve düşünce yapısında bazı bozukluklar var diyebiliriz.
B.4. Esir Tipler
Canan: Bu romanda dönemin sosyal yapısı hakkında da bilgi alabileceğimiz bu bahiste en iyi örnek olarak Canan’ın adını verebiliriz.Rakım Efendi bu kızı satın aldıktan sonra onu sanki esir değil de evlatlık almış gibi davranmış, sonraları ise onunla evlenmeyi bile gerçekleştirmiştir.Canan da bu kaderine karşı gelmemekte, efendisine ve dadına karşı görevini layıkıyla yerine getirmektedir. Bunun dışında gerek Ziklas ailesinin gerek Josefino’nun hizmetçileri de roman içerisinde yer yer ortaya çıkmaktadırlar.Onlar da bu kavrama dahil oldukları için bu bahiste söylenebilirler.
IV. ZAMAN
A.Sosyal Zaman
Bu romanda zaman kavramı belirtilmemiş, olayların gerçekleştiği ve kişilerin bulunduğu zaman tam olarak verilmemiş, bu kavramın okuyucunun kendisi tarafından anlaşılması sağlanmaya çalışılmış. Felatun Bey ile Rakım Efendi adlı romanda olaylar XIX. yy.’ın sonları ve XX. yy.’ın başlarında geçtiği anlaşılmaktadır.Bu da Osmanlı Devleti’nin yıkılmaya yüz tuttuğu için aydınların devleti kurtarma çabasına düştüğü, türlü fikirlerin ortaya atıldığı yıllara denk gelmektedir.Bu dönemde Türk aydınlar Avrupa’ya gitmiş, orada gördükleri yenilikleri kendi vatanlarına getirmeye çalışmışlardır.Bu çabalar sonucunda birçok yenilik yapılmış, her alanda iyileştirmeye gidilmiştir. Ancak kültürümüzde görülen aşırı yozlaşma, dilimize giren aşırı fazla yabancı sözcük, batılılaşmayı ve gelişmeyi yanlış anlamayla gelen taklitçilik nedeniyle yenilik hareketleri amacını bulamamıştır. Romanda da gördüğümüz alafranga kültüre özenti ve kendi benliğine giderek uzaklaşma olgusuna bakacak olursak romanda sosyal zamanın 1870 ve 1880’li yıllar olduğu anlaşılmaktadır.Aynı zamanda Rakım Efendi’nin Fransızca tercümeler yapmasına bakacak tahminimizin doğru olduğu anlaşılmaktadır.Çünkü Batıdan yapılan çeviriler ilk defa Tanzimat yıllarında yoğun ve sağlıklı olarak yapılmıştır.
B.Ferdi Zaman
Ahmet Mithat Efendi’nin bu eserinde ferdi zaman sosyal zamana göre daha belirgin bir haldedir.Roman kişilerinin yaşadığı olaylar belli bir kronolojik sıraya konmuştur, ancak yazar yer yer geriye dönerek belli bir zamandır unutulan kişiler hakkında bilgi vermiş ve o anda ne halde olduklarını okuyucuya bildirmiştir. Yazar olayları anlatmaya geriden başlamış, ana kişilerin öz geçmişlerini ve hayatlarını okuyucuya anlatmıştır.İlk iki bölüm Felatun Bey ve Rakım Efendi’nin böylece aile hayatlarının ve geçmişlerinin anlatılmasıyla geçmiştir.Romanın asıl bölümleri ise üçüncü bölümde başlar. Buna rağmen ikinci bölümde Rakım’ın eğitimine kendi çabasıyla dört yıl faydalı bir şekilde devam ettiği söylenmiştir. Üçüncü bölümde Rakım İngiliz kızlara derse gitmeye başlar, aynı zamanda da Canan’a ders vermeye başlar.Bir ay sonra Canan Türkçe’yi öğrenmedeki başarısıyla İngiliz kızları geçer.Canan Rakım’ın evine geleli üç ay olmuştu ki Canan’ın iyileştiği her geçen gün daha da belli olmakta,güzelleşip serpilmeye başlamıştır. İngiliz kızlara ders vermeye başlayalı altı ay olmuştu ki kızlar Türkçe’yi iyi öğrenmişler, okuyup yazmakla kalmamış ve düzgün cümleler kurmaya başlamışlar, dili yanlışız kullanmaya başlamışlardır. Eserde bir ara unutulmuş olan Feletun Bey aradan geçen üç ay içerisinde Polini’nin nasıl biri olduğunu anlamış, paraların suyu çektiğini görünce aklı başına gelmiştir.Artık boş yere yapılan masraflar ona ağır gelmeye başlamıştır.Polini bu arada Felatun’u terk etmiş ve Felatun bu olayları Rakım’a anlatmıştır. Rakım’ın Canan’ı satın almasının üzerinden bir seneden fazla süre geçmişti ki bu iki genç olayların sonunda evlendiler. Can’ın ise iyileşmeye başlayıp da ilk olarak ayağa kalkmasının ardından iki buçuk,üç ay kadar geçmişti ki Margrit İskenderiye’den ve Can’ın yavuklusu İzmir’den ve Margrit ile evlenmesi yine bu aralık kararlaştırılan bir yeğeni de Halep’ten gelip kasım üzeri bunların evliliği yapılmıştır ve düğünde Rakım bile oynamıştır. Bu düğünün üzerinden de altı ay geçmişti ki Canan ile Rakım’ın bir erkek çocukları oldu ve bu mutlu haberle yazar sözlerine son vermektedir.
V. MEKÂN
Geniş Mekânlar
Romanda geniş mekân fazla önem taşımamakta, ancak yaşanılan yerin büyük bir şehir olduğu hemen okuyucu tarafından anlaşılmaktadır.Romandaki geniş mekân Osmanlı’nın dışa açılan penceresi olan İstanbul gibi büyük bir şehirdir. İstanbul Türk halkı için daima çok önemli bir merkez olmuştur. Türk milleti gerek Anadolu’ya girdikten sonra gerek Osmanlı kurulduktan sonra her zaman İstanbul’a ulaşmaya çalışmıştır.Halk yüzyıllar boyunca oradan yönetilmiş, bütün yenilikleri ilk İstanbul halkı görmüş, orası Türk milletinin adeta vitrini olmuştur. Romanda da gördüğümüz gibi şehir hayatı çok hareketli verilmeye çalışılmış ve büyük kentlerin mozaik olma özelliği başarılı bir şekilde işlenmiştir.Romandaki İngiliz ailesine, Çerkez esire(CANAN),Rakım’ın Rum dostlarına ve Fransız Josefino’ya bakacak olursak bunu daha iyi anlayabiliriz.
Ana Mekânlar
Bu romanda ana mekânlar sınırlıdır.Romanda ana mekânın sınırlı oluşu, romanın bütününün belli birkaç farklı alanda başlayıp bitmesi , olayların sınırlı bir çevrede gelişmesinden ve kişilerin de az olmasından dolayıdır.Ancak romanın böyle olması kişiler arasındaki ilişkilerin daha açık ve daha ayrıntılı olarak verilmesine zemin hazırlamıştır. Romanda olaylar en çok Rakım’ın evinde gerçekleşmektedir.Bunun dışında Mister Ziklas’ın evi ve Josefino’nun evi eserde yer almakta ve bazı kısımlarda önemli sayılabilecek olaylar bu mekânlarda geçmektedir.Romanda Rakım’ın evi çok ziyaret edildiği için yazar orayı tasvir etme ihtiyacı duymuştur: Ev bir katlı idi.Zemide mutfak,kiler,odunluk ve ev altı vardır.Ev üç odalı ve bir salonlu, duvarları kağıtlı ve boyalıdır.Yerlerde güzel halılar döşelidir.Bu özellikleriyle tam bir Türk evi görüntüsündedir. Bunun dışında fazla ve gereksiz mekân tasvirlerine yer verilmemiştir.
İç Mekânlar
İç mekân romanda olayların çoğunlukla gerçekleştiği yerler olmasına rağmen kişilerin ruh hallerine fazla etki etmediği için tasvire de gerek duyulmamıştır.Bu iç mekânlarda da olaylar belli bölümlerde sınırlı kalmış, genellikle evlerin salonlarında geçmiştir.Sadece birkaç bölümde: Canan’ın bir defa Rakım’ı bir defa da Josefino’yu yatırmak için Rakım’ın odasına girilmiş, yine Rakım’ın evinde İngilizlere verilen davette diğer odalara geçilmiştir.
Dış Mekânlar
Dış mekânlar da eserde sıkça yer bulmuş,ancak bunlar hep Rakım Bey bir yerden bir yere giderken sadece adı geçen yerlerdir.Buralar Beyoğlu, Posta Sokağı, Postabaşı, Tophane, Salıpazarı gibi yerlerdir.Bu yerler devamlı Rakım’ın yol güzergahını belirtmek için anılmıştır. Ayrıca bir de hep beraber gittikleri Kağıthane’deki kır gezintisi vardır.Bir günlerini burada geçirdikleri için yazar da bu tabiat parçasının o anki durumunu biraz okuyucuya verme ihtiyacı duymuştur.
Mekân-İnsan İlişkisi
Eserde mekânın insan üzerinde herhangi bir etkisi yoktur.Bu yüzden tasvire de çok yer verilmemiştir.Ancak evlerin genel durumunun aile yaşantısına uygunluğu bakımından bazı değerlendirmeler eser içerisinde kişilerin ağzından yapılmıştır.Örneğin Rakım’ın evi tam olarak Türk ev yaşantısına uymaktadır.Bunun yanında Felatun Bey’in babasının kendi evlerini alafranga yaşantısına göre düzenlemesi önemli bir ayrıntıdır.
Mekân-Eşya İlişkisi
Eserde mekân-eşya ilişkisi de kişilerin yaşam biçimlerine göre dikkate alınmış, yaşadığı yerler kültür farklarına göre döşenmiştir.Eşyalar da kişiler üzerinde etki bırakan unsurlar olmadığı için eşyaların ev içindeki dizilişleri, mekânla olan uyumlulukları ve eşya tasvirleri gibi konulara önem verilmemiştir.
VI. BAKIŞ AÇISI VE ANLATICI
A.Anlatıcının Konumu
Felatun Bey ile Rakım Efendi adlı romanda gözlemci anlatıcı (yazar Anlatıcı) tekniği kullanılmıştır. Bu tekniğe göre anlatıcı olaylara görgü tanığı konumundadır ve olaylara belli bir mesafede durur. Yazar gördüklerini ya nesnel olarak anlatır ya da etken bir biçimde olaylara kendi düşüncelerini de katar. Gözlemci anlatıcı bu romanda da olduğu gibi bazen kendini açıkça belli eder, olayları keserek araya girer ve kendi fikrini söyleyerek okuyucuya kendi tercihini sorar.Diğer taraftan anlatıcı hakim bir konumdadır ve olayların öncesini sonrasını ve o anını bilir.O her zaman her yerde ve her olup biteni bilir, yeri gelince her şeyden haber verir. Diğer yandan olaylara müdahalesi, kişileri yönlendirmesi, soru sorması ve yanlı tutumuna bakacak olursak yazar anlatma yöntemini kullanmıştır.Esere baktığımız zaman olayların geçmiş zamanda gerçekleştiği ve sonradan anlatıcı yazar tarafından okuyucuya bildirildiği görülür ki bu da anlatma tekniğinin bir özelliğidir.
B.Anlatıcının Tutumu
Ahmet Mithat Efendi’nin bu eseri romantizmin etkisinde yazılmış bir eserdir.Yazarın kendi tasarrufu eserde baya etkili bir şekilde kendini göstermektedir ve yazarın yanlı tutumu etkisiyle okuyucu yönlendirilmeye çalışılmaktadır. Romanda iyi ile kötünün karşılaştırılması yapılmış iyinin yanında kötü olan da açık olarak gözler önüne serilmektedir.Burada yazarın düşünceleri gerçekçi bir tutumla verilmek istenmiş iyinin savunuculuğu yapılmıştır. Felatun Bey’in yozlaşmış kişiliği ve taklitçiliği eserde yerilmiş, okuyucuya “Kendi özüne sahip çık.” denilerek Rakım Bey övülmüştür.
Yazarla Eseri Arasındaki İlişki
Eser yazarın, kalemine ne derece hakim biri olduğu konusunda bir kanıt niteliğindedir.Düşüncelerini halka ifade etmek için bir araç olarak kullandığı romanı eğitici bir unsur olarak görmüştür. Anlatma tekniğini kullandığı bu eserinde yazar, halka sunmak istediği düşüncelerini Rakım Bey’in ağzından vermiştir.Bu duruma bakacak olursak yazar bu romanda bir nevi kendini anlatmıştır.Belki de bundan dolayı olayların geçmişini ve geleceğini bilmektedir ve hakim bir bakışla esere dahil durumdadır.
C.Anlatım Açısı
Yazar eserinde bir fikrin savunmasını yaptığı için kişilerden ve anlatım biçiminden ziyade olayları öne çıkarmaya çalışmıştır.Kişiler arasındaki etkileşim, kişilerin iyi ve kötü tarafları çerçevesinde doğru ve yanlış olanın değerlendirmesi, kişilerin birbirini yönlendirmesi gibi unsurlar eserde yazarın istediği şekilde kullanılmıştır. Esere farklı kişilerin gözüyle baktığımız zaman olayları bazen dıştan içe bazen de içten dışa olarak gözlemleriz.Bu bakımdan eserin baş kahramanlarından Rakım Efendi yeri geldiğinde yönlendirici yeri geldiğinde yönlendirilen kişi olabilmektedir. Eserde aslında içten dışa dönük anlatım fazla yer almamaktadır, ancak gerçekte yazarın düşünceleri olan Rakım’ın Felatun hakkındaki düşünceleri ve bunun tam tersi Felatun’un Rakım hakkındaki düşünceleri iç konuşmaları şeklinde verilmiştir.
DEN(ge)[s]İZ
Konu: Geri: 11.Sınıf Bazı Konuları (Felatun Bey ile Rakım Efendi ve Şergüzeşt Romanı) Perş. Ara. 17, 2009 12:50 am
Sergüzeşt ve Felatun ve Rakım Efendi romanlarıyla daha önce okumuş olduğunuz destan masal halk hikayesi ve mesnevi gibi tanzimat öncesi dönemlere ait edebi türlerin hangileriyle bir ilişki kurulabilir?
Mesnevi türüne konu bakımından benziyor.
Felatun Bey ile Rakım Bey metninde hangi olay ya da kişi romantizm akımının özelliklerini en iyi ifade eder? neden??
Felatun Bey. Çünkü babasının servetini fütursuzca harcayan, gösteriş meraklısı bir concon; kadın düşkünü, kumarbaz, alafranga yaşayışı tatbikinde dejenerasyona sapmış, işsiz güçsüz madara bir adamdır. Rakım Efendi ise alın teriyle para kazanan ve bencil olmayan bir insandır.Mr.Ziklas adlı biR adamın kızlarına ders verir.
Felatun Bey ve Rakım Efendi romanı metin okuyucu ilişkisi bakımından nasıl bir nitelik taşır?
Felatun Bey ile Rakım Efendi romanı okuyucuyu bilinçlendirmek için ahlaki ve sosyal sorunlarla ilgili fikirler veya dersler içermektedir yazar kahramanlar arasında taraf tutarak okuyucuyu bilinçlendirmek ister bunu yaparkende sürekli felatun beyin hatalarına odaklar okuru, okur romandaki kötü olayların merkezinde onu gördüğünden iyiyi sembolize eden rakım efendi karekteri okurları olumlu yönde etkiliyebilmektedir.
Felatun Bey ve Rakım Efendi romanına ait metinde temel çatışmayı ifade eden 2 kavram nedir ve temel çatışmanın oluşturduğu tema nedir?
zenginlik fakirlik çatışması değil mi?.çünkü biri zengin ve şımarık ,diğeri ise fakir birisi.
Felatun ßey ile Rakım efendi romanında ele alınan toplumsal sorunlar nelerdir?
Emek harcamadan babasının mirasına konan, bu serveti kötü yolda harcayan yanlış batılılaşmış bir kişilik olan felatun bey karakteriyle bu kötü özellikler eleştirilmektedir devrin sosyal yaşantısın da batılaşmayı yanlış kavrayıp uygulamaya kalkan insanların başlarından bu tür pek çok olayın geçtiğini pek çok insanın bundan zarar gördüğünü söylemek çok da yanlış olmaz felatun bey gibi karakterler ahlak bakımından da zayıf olduklarından ve söz dinlemediklerinden sonuçta zarar gören hep bu tip karakterler olmuştur devri için önemli bir diğer sorun da kötü kadınlarla arkadaşlık kurmasının vahim sonuçlarıdır. felatun bey böyle bir kadınla ilişki kurmuş ve kumarda bütün servetini kaybetmiştir. rakım efendi ise kumara bulaşmayan ahlaklı çalışkan dürüst ve bu olumlu niteliklerinin yanı sıra fransızca' ya olan hakimiyeti dolayısıyla da doğru batılaşmanın sembol şahsiyetidir onun roman boyunca yazar tarafından övülmesi romandaki diğer kahramanların onu haklı bulmaları eserin batılılaşmanın nasıl olması gerektiği konusunda yazılmış olabileceği sonucuna bizi götürür roman da işlenen toplumsal sorunlar günümüzde de yaşanmaktadır ahlaksız bilgisiz söz dinlemeyen insanların başlarından geçen kötü olaylara yazılı ve görsel basında sıkça karşılaşmaktayız yüzyıllar öncesinde ki sorunların günümüzde de benzerlerine rastlamaktayız
SERGÜZEŞT VE FELATUN BEY İLE RAKIM EFENDİ ROMANLARIYLA YAZILDIKLARI DÖNEM ARASINDA HANGİ BAKIMLARDAN İLİŞKİ KURULABİLİR?
İkiside tanzimat dönemin de yazılmıştır.felatun da batıyı yanlış anlayış işlenmişken,aşk ve heyecan vardır
Sizce felatun bey ile rakım efendi neden iyi(mutlu)bir sonla bitiyor
romantizm akımının etkisinden dolayı mutlu sonla biter..
DEN(ge)[s]İZ
Konu: Geri: 11.Sınıf Bazı Konuları (Felatun Bey ile Rakım Efendi ve Şergüzeşt Romanı) Perş. Ara. 17, 2009 12:50 am
Hacivat- karagöz,meddah gibi halk tiyatrosu örnekleri ile tanzimat döneminde .......***a76(4.soru)
soru=HACİVAT -KARAGÖZ,MEDDAH GİBİ HALK TİYATROSU ÖRNEKLERİ İLE TANZİMAT DÖNEMİNDE EDEBİYATIMIZA GİREN MODERN TİYATRO ARASINDAKİ FARKLILIKLAR?????
CVP=1)geleneksel tiyatroda oyunların belli bir metni yoktr,doğaçlamadr;modern tiyatroda ise yazılı metin vardır 2)geleneksel tiyatrodaki dekor modern tiyatroya göre daha az ve zayftr 3)geleneksel tiyatroda güldürü ögesi ön planda iken modern tiyatroda öğreticilik önplandadr 4)tanzimat tiyatrosunun(modern tiyatro) akış noktası batı tiyatrosudr;geleneksel tiyatroda ise dışardan etkilenme yoktr 5)geleneksel tiyatroda kahramanlar tiptr modern tiyatroda ise karaktrler ön plana çıkmştr 6)geleneksel tiyatroda konular basit ve sadeyken modern tiyatroda daha karmaşık ve dolaylı konular göze çarpmaktadr
sayfa 76 ölçme değerlendirme soruları
1. soru dyd 2. soru halkı aydınlatma amacını- geleneksel türk tiyatrosu geleneğinden modern türk ... 3.soru e şıkkı 4.soru sahne dekor kostüm geleneksel tiyatrosunda yazısal metin yok doğaçlama yapılır
sayfa 77
a) sosyal yapı: savaşların yıkımı, doğu-batı çatışması siyasi yapı; 2.Abdülhamit döneminin baskıcı yapısı, askeri başarısızlıklar, azınlıkların ayaklanması, otorite zayıflığı, toprak kaybı kültürel yapı; fransız kültürünün etkisi
1 şekilde anlatılmak istenen türk kültürü ile batı kültürü zamanında birbirinden çok uzakken tanzimat döneminde yakınlaşmış. tamamen aynı değil ama benzer
2)b. batıdaki fikir ve edebi akımlar tanzimat edebiyatının kaynağıdır
SAYFA 78 **ÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI
1- D-D-Y 2-C 3-1860-1896 4-B 5-B 6-C 7-E 8-E
Sayfa 87 deki sorular
1. serveti fünun edebiyatı bütün eleştirilere rağmen taklitçi bir edebiyat olmadığını göstermiştir. 2. batılılaşma 4. evet vardır. yazar metnin başlarında dekanlığı kabul etmemiş fakat sonlara doğru kabul etmiştir. 5. somut 6. batı edebiyatı
sayfa 93
1.düşünce yazısı degildir.bir fikirden yola cıkmaz bu yuzden ana fikri yoktur 3.metin sadeleştirilmiştir.metnin dili agırdır 5. ögretici metinler halka ulasmada daha kolaydır.
sayfa 94
ölçme değerlendirme soruları 1.Doğru 2.Doğru 3.Yanlış boşluk doldurma roman,hikaye,gezi yazısı,hatıra,anı vb.türleri eşleştirme halit ziya-saray ve ötesi canap şahabettin-avrupa mektupları hüseyin cahit yalçın-siyasi anılar 4.soru e şıkkı
anlama yorumlama 1.soru taklitçilik anlaşılmazlık kafiye anlayışı sanat anlayışı dekadanlık(gericilik) toplum sorunlarından uzaklaşma
5. etkinlik dili tanzimata göre ağır kişi kendi düşüncelerine yer veriyor.
ölçme değerlendirme d d y 2-eleştri hatıra gezi yazısı 3-halit ziya saray ve ötesi cenap avrupa hüseyin siyasi anılar 4-a şıkkı
sayfa 97 ve 98 de ki sorular
5)Başta hafif bir yağmur varmış sonra hızlanan sonra tekrar yavaşlayan bentler ve beyitlerde ona uygun olarak düzenlenmiş. 6)Yoktur.Bu dönemde bireysel konulara ilgi duymuşlar devrin sosyal ve siyasi yaşantısı ilgilerini çakmemişlerdir. 7)tanzimat döneminde toplımsal konular hak hukuk hürriyet eşitlik gibi.S.Fünunda ise bireysel konular . 8)şiir dili vardır.çağrışım değeri yüksek kelimeler kullanılmıştır. 9)Nazmı nesre yaklaştırmışlardır. 10)Somut ve nesneldir.resimle ifade edilir
sayfa 98teki 2 etkinliK
Şiir dili vardır.Çağrışım değeri yüksek kelimeler kullanılmıştır.
101 ,102 , 103
sf.102 3)Bireysel konular işlenmiştir. 8)Tanzimat edebiyatında yoktu.Çünkü,tanzimatçıların amacı sanat yapmak değildir. 10)Hayır.Sembolisttir. 11)Bireysel konuların yanında doğayada yer vermişlerdir. 12)Evet.Çünkü,Serveti Funucular nazmı nesre yaklaştırmışlardır.
sf.103 1)Serveti Fununcular,bireysel konular işlemişlerdir,batı tarzında (sone,terzarima ,serbest müztezat)eserler vermişlerdir. Bu kadarını not almışım arkadaşlar kusura bakmayın.
sayfa103
serveti-fünun ayırt edici özellikleri nelerdir
bu soruya şöyle cevap vermek gerekiyormuş. Tanzimat edebiyatı ikiye ayrıldığı için tanzimat şiirini de ikiye ayırmak doğru olacaktır. I. dönem tanzimat edebiyatı şiirleri: yapı olarak divan şiirinin aynısıydı. tema olarak da toplumsal konular işleniyordu. dili ağırdı. II. dönem edebiyatı: yapı olarak yeni türler girmeye başlamış, konular kişisel, dili ağır. servet-i fünun da ise yine şiir daha çok düz yazıya yaklaşmış, tema olarak doğa olayları konu edinilmiş, dili ise yine süslü ve ağır, ve fransızca kelimeler bulundurmuş içinde.
sayfa 102
3)serveti-fünun döneminde temada bireysel konular, tabiat konuları işlenmiştir.tanzimatta ise toplumsal konular işlenmiştir,öğreticidir. 11)servetifünun döneminde siyasi baskı olduğu için sanat için sanat anlayışı wardır.bu elha-ı şita şiiri içinde geçerlidir.ayrıca siyasi baskı nedeniyle beyazlığı aydınlığı (kar), baykuşa benzetmiştir
103
soru2.a):Sis şiirinde T.Fikret'in bakış açısı olumsuzdur.İst.'u faicalar şehri olarak görmektedir.bu da zaten dönemin sosyal ve siyasi bir sonucudur.Siste Söyleniş şiiri ise olumludur.Y.K.Beyatlı vatanını sevdiği için olaylara karşı daha olgun ve pozitiftir. b karamsardırlar.çünkü yönetim sanarçıların ruh hallerinide etkilemiştir. soru3.:Çünkü Tanzimat döneminde başlayan Batılılaşma Serveti Fünun dönemine gelene kadar gerçek bir olgunluğa ulaşmıştır her anlamda
sayfa 107
Benzerlikler: Duygu ve hayal ön planda Şiir dili var Sanatların çok kullanılması Üslüp bakımından birbirine benzer olması Farklılıkları:Şiirde;uyak,redi f,ölçü var. Mensur şiirde şiir geleneği yoktur.
108
ölçü ve uyak koşuluna bağlı kalınmadan düz yazıyla şiirsel söyleyişin amaçlandığı yazıdır.şiirselliği sağlamak için cümlede iç uyum gözetilmiş imgelerden yararlanılmıştır.fransız edebiyatında Boudelaire in küçük mensur şiirler adlı eseriyle başlamıştır.(1860).
türk edebiyatı ilk örnekleri= recaizade mahmut ekrem in name-i seher,zemzemeler namık kemal in intibah abdülhak hamit in makber mukaddimesi mustafa reşit in göz yaşları,mensur şiirin gelişmesini etkilemiştir.
diğer eserler ise= halit ziya uşaklıgil in mensur şiirler ve mezardan sesler mehmet rauf un siyah inciler arif nihat tarhan ın güneş yaprak arif nihat asya nın heykeltraş,yastığımın rüyası,ayetler
sayfa 109 dan 117
Hazırlık Çalışmaları 1)Olay,yer,zaman,kişiler.. 2)Destan,halk hikayeleri,masal.. 3)Yaratıcı,gözlemi iyi olmalı,geniş düşünebilmeli,dili çok iyi kullanabilmeli... sf.111 1a: a-1 b-9 c-2 ç-7 d-3 olumlu olarak başlamış olumsuz olarak bitmiş.
e-4 f-8 g-6 ğ-5
sf.117 Anlama ve yorumlama
halk hikayesi: yapı:şiirde düz yazı,iç içe tema:aŞk,ayrılık,özlem,ölüm,di n dil anlatım:öz türkçe fazla
masal: yapı:nazım nesir karışık tema lağanüstü konular dil anlatım:öz türkçe fazla
modern hikaye: yapı:düz yazı tema:gerçek yaşamdan olabilecek konular dil anlatım:dil ağır,Arapça ve Farsça kelimelr var.
Elhan-ı şitanın sorularının cevapları
5.etkinlik: 6tane üçlük,2 tane dörtlük,6 tane beyit,3 bentten oluşmuştur. halk edb.,divan edb. ve batı şiir nazım biçimleriyle birleştirilerek yazılmıştır. soru1.:şiirin kulağa hoş gelmesini ve şiirdeki bütünlük sağlanmıştır.8ayrıca beyitte zengin ve tam uyak var) 6.etkinlik:üçünde de kış teması işlenmiştir.Kar Kar şiirinde kinayeli bir kul. vardır.Kış gününde isebireysellik ön planda ve dürekli genişleyen bir tema vardır.buradan şu sonuncu çıkartabiliriz farklı dönemlerde ve farklı ülkelerde yaşamış şairler tarafından bu teme işlenmiştir. soru3.:doğanın insanda bıraktığı izlenminler kısaca doğa. soru5.:ilk üç beyit anjambman vardır.duygudan çok betimlemeye,düşünce,biçim ve söyleyişi önem verildiğini gösterir.şiir düzyazıya yaklaşmış soru6.:betimleyici özel.sembolizm ve parnasizm akımının etkisinde(tablo gibi şiir yazma).resimle iliş.
soru7.:beyaz titreyiş,dumanlı uçuş, kalplerin çılgın ezgileri,güvercinlerin şarkıları,melek kanadının saçağı,çiçekli yelpaze,beyaz örtü,emeller gibi yağıyor kar,hayalim gibi koşuyor kar,semanın eli... soru8.:kaynağı Batı edb.İmgeler düşünceyi en iyi şekilde ifade edebilmek için kul. soru9.:a)benzetme,kişileştirme b)daha etkili anlatım sağlamıştır. soru10.:her okuyucuya aynı şeyi hissettirmez.Çünkü okuyucu şiiri anlağı kadarıyla hissedebilir. soru12.:düzyazıya çevrilemez.çünkü düzyazıya çevrildiğinde şiirdeki ritim ve ahenk bozulur. soru13.:Elhan-ı Şita ritmi,ahengi ve söyleyişi bakımında Türk edb.daki nadir şiirlerdendir...
117 deki tablo HALK HİKAYESİ:yapı:manzume,mensurdu r.günlük konuşma dili kullanılır.3birlik kuralı vardır.zaman tam belli değildir.mekan çok geniştir.Tema:aşk.ölüm.ayrılık .Dil ve anlatım:sade,anlaşılır,halkın kullandığı dil. MASAL:yapı:3 birlik kuralı yoktur.iyiler hep kazanır.mekan belirsiz.düz yazı.tema:iyilik. aşk kahramanlık.iyi kötü mücadelesi.dil ve anlatım:yalın sade anlaşılır konuşulan dil. MODERN HİKAYE:3 birlik kuralı var.düz yazı.tema:aşk ölüm ayrılık sosyal konular insani tüm duygular vardır(pişmanlık vicdan azabı vs.)dil ve anlatım diğerlerine göre daha edebidir.
HALK HİKAYESİ
YAPI= tekerleme ve söz oyunLarıyla başLar yarı manzum yarı nesir olur anonim sözlü gelenek eserleridir
TEMA= kahramanlık ve aşk yaygındır halkın gün****k yaşamı vardır olağanüstülüklere yer verilir
DİL VE ANLATIM halkın gün****k diliyle oluşmuş yabancı sözcükler yoktur deyim tekerleme vardır saz eşliğinde söylenir
MASAL
YAPI= tekerlemelerle başlar mutlu sonla biter yer zaman belirsizdir kişiler olağanüstü
TEMA= hayal ürünüdür eğlendirmek,eğitmek için yazılır hakim anlatıcı vardır
DİL VE ANLATIM= dil sade ve gün****ktir tekerleme ve mecaz çok kullanılır
MODERN HİKAYE
YAPI= olay,kişi,yer,zaman unsurlarından oluşur serim,düğüm,çözüm bölümlerine göre yazılır yazarı bellidir
TEMA= tema sınırlaması yoktur
DİL VE ANLATIM= işlenmiş bir dil vardır estetik bir dildir hakim,1.kişi,3.kişi anlatıcıları olabilir
118
1) - Y - Y - D
2) _modern _servetifünun
3)D
4)D
118. 8.etkinlik
aslında 8.etkinliği hoca okudu bize biraz anlatıyım ferhunde bir evde cariye evin bir de kendi yaşlarında küçük hanımı var evin hanımına ne alırlarsa ferhundeye de onun biraz ucuzunu alırlarmış onu ayrı tutmazlarmış küçük hanım büyümüş evlenme çağına gelmiş eve görücüler gelmeye başlamış ferhunde de evleneceği günün hayalini kurarmış saçını sarıya boyatma hayali kurarmış küçük hanım evlenmiş evin beyi de küçük hanım yalnız kalmasın diye ferhundeyi küçük hanımın yeni evine göndermiş ferhunde hep evlenme hayali kurarmış küçük hanımın çocuğu olduktan sonra evleneceksin diyorlarmış çocuğu olmuş küçük hanımın şimdi evlencem derken bebeğin bakıcısı olacaktı evlilik hayalleri suya düşmüştü bebeğin adı sabitti sabit büyümüş evlenme çağına gelmiş bu seferde onun evlenmesini beklemiş sabitin çocuğu olmuş bu sefer ona dadılık yapmaya başlamış bir türlü evlenememiş bir tane adam istemiş ona varmak istemiyormuş ama saçları artık bembeyaz olmuş mecburen varnış
119.sayfasındaki 3. etkinlik
halit ziya uşaklıgil'in bir hikayesidir. hikayede toplum içindeki sınıf farkları ve bunlar arasındaki eşitsizlik çok güzel bir şekilde anlatılmıştır. hikayede ferhunde evde kalmış bir evlatlıktır, evin kızı ile aynı yaşlardadır. ferhunde ömrü boyunca kendisini evin küçük hanımı ile kıyaslar, onun kadar değerli olduğunu düşünür. fakat hikayenin sonuna doğru bunda yanıldığını öğrenir ve hayalleri suya düşer. işte bu kurgu üzerine eşitsizlik çok güzel bir biçimde yerleştirilmiştir ve verilmek istenen mesaj yerine ulaşmıştır.
sayfa 126 karakter tip
Karakterin/tipin en belirgin özlelliği
Bihter Hırslı,zeki ve güçlü bir kadın
Behlül Çapkın ve yozlaşmış zübbe bir tip
Nihal Duygusal ve iyi yetişmiş bir genç kız
Adnan bey Batılaşmayla beraber ortaya çıkan modern Osmanlı insanı
Karakte/tip olaylar karşısında nasıl bir tavır takınmaktadır
Bihter İhtirasları ve duyguları arasında kalmıştır.zenginlik için evlilik yapmıştır
Behlül Ahlaki sorumluluk sahibi değil.insanları kullanıyor.
Nihal Etkilenen tiptir.aldatılır fakat o behlül ü gerçekten sevmiştir.
Adnan bey Olaylardan olumsuz etkilenir.konağından olanlardan habersiz yaşamaktadır.
Romandaki olayları dikkate aldığımızda en güçlü karakte/tip
En güçlü kahramanlar Nihal ve bihterdirikisi birbirine tam zıt karaktelerdir.bihter daha alt sınıftan gelmenin çelişkilerini yaşar.nihal daha sağlam bir kişiliğe sahiptir.iyi eğitim görmiş ve asildir
Sosyal ortam ve çevre bu karakteri/tipi nasıl etkiler Bihter Annesi gibi olmaktan korktuğu için olumsuz etkilenir
Behlül Bihter ve firdevs hanımdan dolayı kötü etkilenir
Nihal Behlül ve bihterin yaşattıklarından dolayı kötü etkilenir
Adnan bey Konaktaki tüm olaylar ve kişilerden dolayı olumsuz
Sayfa 128 – 129
128 de ölçme değerlendirmeyi yaptım sadece onuda burdan yaptım zaten.yazıyım genede = 1- D Y Y
2-realizm 3-D
13)geleneğin ne kadar güçlü olduğunu gözteriyor.kadın ve erkek toplumda aynı ölçüde değerlendirilmiyor.geleneksel ve modern değerlerin çatışmasının sonucudur.
14) a. biçim yönüyle Batı ve Türk romanının başlangıcıdır.geleneksel türlerden etkilenmemiştir b. realizmin etkisi görülür.
15)realizmin etkileri -gerçek hayattan kesit anlatılmıştır.bu tiplere gerçek hayatta da rastlayabiliriz. -yazar roman içinde fikirlerine yer vermemiştir.yorum yapmamıştır sadece betimlemekle yetinmiştir. -roman yazıldığı dönemle güçlü bi bağ içindedir
16)batılı anlamda ki ilk türk romanıdır.
sayfa 130-131
sayfa 130 servetifünü dönemi edebiyatını etkileyen sosyal yapı-özenti batılılaşmaya meraklı siyasi yapı-baskıcı bir yönetim var bu nedenle yazarlar içe dönük bireysel konular işlemişlerdir kültürel yapı-dilde yabancı kelime ve tamlamalara yer verilmiş fransız edebiyatından etkilenmişlerdir
servetifünü dönemi edebiyatı romantizim-duygu ve heyecana yer verilir halit ziya uşaklıgil=mai ve siyah ahmet cemil realizim romanda kulanılmış bie edebi akımdır hailt ziya uşaklıgil örnek verilir parnasizim-şiirde kullanılmıştır cenap şahabettin yahya kemal tevfik fikret temsilcileridir sembolizm-şiirde kullanılır bu akımdan etkilenen kişiler cenap şahabettin ve ahmet hamdi tanpınardır
sayfa131 tanzimat edebiyatı ile servetifünün edebiyatı arasındaki benzerlikler her ikiside yenilikçidir
FARKLILIKLAR edebi tür ve tema=tanzimat edebiyatında toplumsal konular işlenmiş servetifünün edebiyatında bireysel konular işlenmiş edebi akımlar=tanzimatta klasisizm ve romantizm servetifününda natüralizm reailzm sembolizm parnasizm dil ve anlatım=ikisininde dili ağırdır ama servetifününda dil daha da ağırlaştırılmıştır
sayfa 131 FARKLILIKLAR
TANZİMAT EDEBİYATI
EDEBİ TÜR VE TEMA Edebi tür olarak :gazete ,roman,tiyatro ve şiir vardır.hak adalet, kanun,eşitlik,hürriyet,özfürlü k gibi temalr işlenmiştir.
EDEBİ AKIMLAR Tanzimatçılar realizm ve romantizme önem vermişlerdir.
DİL VE ANLATIM Tanzimat edebiyatında dil ve üslup sade ve anlaşılırdır.
SERVETİFÜNUN EDEBİYATI
EDEBİ TÜR VE TEMA Roman ,hikaye,şiir,mensur şiir,tenkit gibi edebi türler kullanmışlardır..eserlerinde ferdi konuları işlemişlerdir.
EDEBİ AKIMLAR Servetifünuncular parnasizim ve sembolizmden etkilenmişlerdir.
DİL VE ANLATIM Servetifünuncular bir yüksek zümre edebiyatı yaratmışlardır.Dilleri oldukça ağır ,ağdalı ve kendilerine hitap eden bir dildir.
SAYFA 136 1 VE 3
3.soru=en çok şiir alanında eser vermişlerdir.nesir roman hikaye gibi türlerde fazla gelişme gösterememişlerdir. 1.soru=tam bi eetkisi yoktur.tanz. ve serv. dönemlerinde sosyal durum kötüydü baskı vardı vs... oysa fecri ati de bunların az da olsa etkisi vardır fakat gerçek nedeni servetifünun topluluğunun dağılmasından sonra oluşan edebiyat boşluğunu doldurmaktır...
sayfa 137 1-) D Y D
2-)Sanat şahsi ve muhteremdir
3-)Yahya Kemal Beyatlı
4-) E
138. sayfa ve fecri-ati şiir hakkında bilgi
SAYFA=138 STANCES=Bu şiir daha çok bireysel konu işlenmiş.toplımsal değer değildir.anlam yalın,açıkve duru.hr kesimin anlayacağı bir dildedir. M.İSTERİM=Bu şiir toplumsal şiirdir.toplumu ele alan konular bireysel olark işlenmiştir.anlam açık yalındır.tpoluma hitap etmektedir.her kesimin anlaya bileceği bir dildir.vallaha bu kadar .kusura bakmayın
148-149-150
150 deki ilk boşluga:mithat cemal kuntay ikinci boşluga:ziya gökalp
inceleme 2.a): verilen cumlelere gore ortaya cıkan dusunce akımları''ulus devlet anlayısı etrafında bırlesmektedırler. b)''ihtiyaç'' sözcüğü donemının buhranlı ortamında devletı ayakta tutup varlıgını devam ettırmesını saglamak amacıyla dusunce akımlarının ortaya cıktıgını gostermedıktedır. 1.etkınlık: sizler=şiirde sizler kelımesıyle ifade edılenler ''sanat sanat ıcındır'' anlayısını benımseyıp toplumdan uzaklasan,kendı kabuguna cekılmıs ask ve tabıat tamalarını ısleyen sanatcılarıve edebı anlayıslarını kasdetmektedır. ben=şiirde ben kelımesıyle anlatılanlar ıse ''sanat toplum ıcındır''anlayısını benımseyen toplum sorunlarını ısleyen mıllı yonu kuvvetlı sanatcıları ve edebı anlayıslarını kasdetmektedır. tablo: sizler=gül,genç kızların türküsü,bülbül,aşk. ben=yılan dişli diken,acı ses,üç telli saz çevre(mendil)
sayfa 161 Y D Y BATICILIK ZİYA::::TÜRKÜÇÜLÜK SADİM :::::İSLAMCILIK ABDULLAH ::::: BATICILIK
NOT:HEPSİ FORUMDAN ARŞİVİMDİR.
11.Sınıf Bazı Konuları (Felatun Bey ile Rakım Efendi ve Şergüzeşt Romanı)
Anasayfa 
Latest images 
Perş. Ara. 17, 2009 12:50 am