Örnek CümLe ÇözümLemeLeri

Konu: Örnek CümLe ÇözümLemeLeri Paz Ara. 13, 2009 11:44 pm

ÖRNEK CÜMLE ÇÖZÜMLEMELERİ

ÖRNEK CÜMLE ÇÖZÜMLEMELERİ:
1.“Züleyha, dayısı ile babası arasında geçen bu konuşmayı
Özne Belirtili Nesne (Yan cümlecik)

(aradan bu kadar sene geçmiş olmasına rağmen)
Ara söz (Edat grubu) Cümle dışı unsur

gülmeden, kızmadan hatırlayamazdı.”
Zarf Tümleci Z.T. Yüklem
Yükleminin yeri bakımından kurallı, yükleminin türüne göre fiil,
anla¬mına göre olumsuz, yapısına göre girişik birleşik cümledir.
2.“Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel,
Kelimelerinse kifayetsiz olduğunu
Bu derde düşmeden önce”

Şiiri kurallı cümle hâline getirirsek:

(Ben) Şarkıla¬rın bu kadar güzel, kelimelerinse kifayetsiz
G.Ö. Belirtili Nesne (Yan cümlecik)

olduğunu bu derde düşmeden önce bilmezdim.
Zarf Tümleci Yüklem
Bu cümle yükleminin yeri bakımından devrik, yükleminin türüne göre
fiil, anl***** göre olumsuz, yapısına göre girişik birleşik cümledir.
3 .(Sen) Hiçbir zaman çıktığın kapıyı hızla çarpma, ,
Ortak G.Ö. Z.T. B.’li Nesne Z.T. Yüklem

geri dönmek isteyebilirsin.
B.’siz Nesne Yüklem

Bu iki cümle yükleminin yeri bakımından kurallı, yükleminin türüne
göre fiil cümlesidir, anl***** göre birinci cümle olumsuz, ikinci cümle
olumludur,yapısına göre özneler ortak olduğu için bağımlı sıralı
cümledir.
4. (Sen) Yarın bambaşka bir insan olacağım, diyorsun.
G.Özne B.’siz Nesne(İç cümle) Yüklem

(sen) Niye bugünden başlamıyorsun?
G.Özne Z.T. Z.T. Yüklem

Bu iki cümle yüklemin yerine göre kurallı, yüklemin türüne göre
fiil cümlesidir. Anl***** göre ilk cümle olumlu, ikinci cümle olumsuz
soru cümlesidir.Yapısına göre ise ilk cümle iç içe birleşik cümle,
ikinci cümle basit bir cümledir
5.”Bu satırları yazmak; gazetelerin dahili işlerine karışmak ve Özne
(Yan cümlecik)
tenkit yazmak değildir.”
(Temel cümle) Yüklem
Yüklemin yerine göre kurallı,yüklemin türüne göre isim cümlesi,anl*****
göre olumsuz,yapısına göre girişik birleşik cümledir.

6.”Cihanın yurdu hep çiğnense, çiğnenmez senin yurdun.”
Zarf Tümleci (Yan cümlecik) Yüklem Sözde Özne

Yüklemin yerine göre devrik, yüklemin türüne fiil cümlesi, anl***** göre olumsuz, yapısına göre şartlı birleşik cümledir.

7.”Artık demir almak günü gelmişse zamandan
Zarf Tümleci (Yan cümlecik)

kalkar bMeçhule giden bir gemi u limandan”
Özne Yüklem Dolaylı Tümleç

Şiiri kurallı cümle haline getirirsek: Artık zamandan demir almak günü gelmişse, bu limandan meçhule giden bir gemi kalkar.

Yüklemin yerine göre devrik, yüklemin türüne göre fiil cümlesi,
anl***** göre olumlu, yapısına göre şartlı birleşik cümledir.

8. “Bahçenin ana kapısından, üstü başı perişan, zavallı bir adam,
Dolaylı Tümleç Özne

elinde eski, yırtık bir torbayla içeriye girdi.”
Zarf Tümleci D.T. Yüklem

Yüklemin yerine göre kurallı, yüklemin türüne göre fiil cümlesi, anl***** göre olumlu, yapısına göre basit cümledir.
9. Çetin, kantinde bizi bekliyormuş, hemen
Ortak Özne D.T. B’li Nes. Yüklem Z.T.

yanımıza geldi , kolumuzdan tutup bizi masasına götürdü.
D.T. Yüklem Zarf Tümleci B.’li N. D.T. Yüklem

Buradaki üç cümle yüklemin yerine göre kurallı, yüklemin türüne
göre fiil cümlesi, ve anl***** göre olumlu cümledir. Üç cümle birbirine
virgülle bağlandığı için ve özne ortak olduğu için yapısına göre
bağımlı sıralı cümledir.
10.”Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyet.”
Şiiri kurallı cümle hâline getirirsek:

“Hürriyet hür yaşamış bayrağımın hakkıdır.”
Özne Yüklem

Bu cümle(ilk haliyle) yüklemin yerine göre devrik, yüklemin türüne göre
isim cümlesi, anl***** göre olumlu, yapısına göre içinde fiilimsi
bulunduğu için girişik birleşik cümledir.
11." (Siz) Biliyorsunuz ki sanat herkese yarar sağlar.”
Gizli Özne Yüklem Belirtili Nesne

(Bu cümleyi “Sanat’ın herkese yarar sağladığını biliyorsunuz” şeklinde düşünebiliriz.)
Ki bağlacıyla bağlanan bu cümleler yüklemin yerine göre kurallı(düz
cümle), yüklemin türüne göre fiil cümlesi, anl***** göre olumlu,
yapısına göre ki’ li birleşik cümledir.
12. “Sabah olunca, güneşin ilk ışıkları
Z.T.(Yan cümlecik) Özne

dağların doruklarını aydınlattı.”
Belirtili Nesne Yüklem

Bu cümle yüklemin yerine göre kurallı, yüklemin türüne göre fiil, anl***** göre olumlu, yapısına göre basit cümledir.

13. “Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilal!
Mısrayı kurallı cümle haline getirirsek:

Ey şanlı hilal! Sen de şafaklar gibi dalgalan.
Hitap(CDU) Özne CDU Zarf Tümleci Yüklem

Bu cümle yüklemin yerine göre devrik,türüne göre fiil cümlesi, anl***** göre olumlu, yapısına göre ise basit cümledir.

14. “Emin olun ki sizi mahcup etmeyeceğim.”
Yüklem (T.C.) Dolaylı Tümleç (Yan cümlecik)
(Sizi mahcup etmeyeceğimden emin olun)
Bu cümle yapısına göre “Ki’li” birleşik cümledir.

15.” (Ben) Toplantıya sen de geleceksin sanıyordum.”
Gizli Özne Belirtisiz Nesne(Yan cümlecik) Yüklem(T.C.)
İç cümle yüklemin yerine göre kurallı, türüne göre fiil, anl***** göre
olumlu cümledir.Temel cümle ise yüklemin yerine göre kurallı, türüne
göre fiil cümlesi, anl***** göre olumlu cümledir. Bu iki cümle yapısına
göre iç içe birleşik cümledir ve yan cümle temel cümlenin belirtisiz
nesnesidir.

Çaylak Mesaj Sayısı : 1200 Yaş : 105 Kayıt tarihi : 29/07/09

1) İskambil destesinin en sevdiğim
kağıtlarından biri, üzerine The Jolly Jocker yazılı, o ****şmen, o
uçarı, o biraz cambaz, biraz sihirbaz, bir miktar da düzenbaz, ama neşe
dolu, hayat ve hareket dolu, kanısıcak ****kanlıdır.

1) İskambil destesinin en sevdiğim kağıtlarından biri, üzerine The
Jolly Jocker yazılı, o ****şmen, o uçarı, o biraz cambaz, biraz
sihirbaz, bir miktar da düzenbaz, ama neşe dolu, hayat ve hareket dolu,
kanısıcak ****kanlıdır.

iskambil destesinin en sevdiğim kağıtlarından biri, "sevdiğim"
kelimesinde sıfat yapan dığı eki var. Dığı eki bazen de zarf fiil eki
olur. Burada kağıtların kelimesinin sıfatı olmuştur. Eğer bir cümlede
yüklemin dışında eylem belirten bir kelime varsa yani isim fiil, sıfat
fiil, zarf fiil eki almış bir kelime, o cümle girişik birleşik cümledir.

o ****şmen, o uçarı, o biraz cambaz, biraz sihirbaz, bir miktar da
düzenbaz, ama neşe dolu, hayat ve hareket dolu, kanısıcak ****kanlıdır.
Bu kısım cümlenin yüklemi oluyor ve temel cümle burasıdır. Diğer kısmı
özne oluyor hatta öznenin açıklaması da var onu da özneye dahil
ediyoruz. Öznenin içinde de fiilimsi olduğu için girişik birleşik cümle
oluyor. Özne de yan cümlecik oluyor

Çaylak Mesaj Sayısı : 1200 Yaş : 105 Kayıt tarihi : 29/07/09

2) Belki kendim hiçbir zaman As olamadığım, As olamayacağım için.

2) Belki kendim hiçbir zaman As olamadığım, As olamayacağım için. Burada da iki cümle virgülle bağlanmıştır.

"Belki kendim hiçbir zaman" bu ifade iki kısmında ortak
öğeleridir. virgülle bağlandığı için ve ortak bir kısmı bulunduğu için
sıralı bağlı bir cümledir. Bu cümlede kanaatimce gizli bir özne olması
lazım. Çünkü olan ne sorusuna " bu durum" gibi bir cevap oluşuyor.
Cümleyi yendiden kurarsak Bu durum, belki kendim hiçbir zaman as
olamadığım içindir, bu durum belki kendim hiçbir zaman as olamayacağım
içindir. Cümleyi böyle düşününce sıralı bağlı olduğuna karar
verebiliriz.

3) Buna rağmen öylesine asil ve kibar bir havası vardır ki, bu damga
bile onu çirkinleştirmez, inadına daha bir açar, daha bir sevimli
yapar. Öyle ki, damgası olmayan bir Karo beyi görsek, bayağı yadırgar,
bir eksiklik duyarız.

3) Buna rağmen öylesine asil ve kibar bir havası vardır ki, bu damga
bile onu çirkinleştirmez, inadına daha bir açar, daha bir sevimli
yapar. Öyle ki, damgası olmayan bir Karo beyi görsek, bayağı yadırgar,
bir eksiklik
duyarız.

Buna rağmen öylesine asil ve kibar bir havası vardır ki, bu damga bile
onu çirkinleştirmez, inadına daha bir açar, daha bir sevimli yapar.

Çirkinleştirmez
Açar
Yapar
kelimeleri cümlelerin yüklemleridirler. Dolayısıyla üç cümle var ve
bunlar virgüllerle bağlandığı için öncelikle sıralı cümlelerdir.

Buna rağmen öylesine asil ve kibar bir havası vardır ki cümlesini şöyle
düzenlersek çirkinleştirmez yüklemini zarf tümleci yaparız. Buna rağmen
öylesine asil ve kibar bir havası olduğu için bu damga bile onu
çirkinleştiremez. Cümleyi böyle düzenleme imkanımız var. Hal böyle
olunca virgüllerle bağlanmış üç cümle çıkıyor bu da sıralı olduklarını
gösteriyor.

Öyle ki, damgası olmayan bir Karo beyi görsek, bayağı yadırgar, bir eksiklik
duyarız.

Öyle ki, damgası olmayan bir Karo beyi görsek, bayağı yadırgar,ız olacak

Öyle ki, damgası olmayan bir Karo beyi görsek, bir eksiklik duyarız.

yadırgarız ve duyarız da iki yüklem olduğu için iki cümle
oluşturmuşlar. ortak kısımları olduğu için de sıralı bağlı cümle
yapsına aittir. virgülle bağlanmışlardır.

Çaylak Mesaj Sayısı : 1200 Yaş : 105 Kayıt tarihi : 29/07/09

4) Kupa kızı, etine dolgun, duru beyaz, hanım hanımcık bir tazedir.

4) Kupa kızı, özne olan kısım
etine dolgun, duru beyaz, hanım hanımcık bir tazedir. yüklem olan kısım
Bu cümlede ikinci bir yargı olmadığı için cümle, basit bir cümledir.