Mektuplar, dört grupta sınıflanmaktadır:
(1) Özel Mektuplar
(2) Edebî Mektuplar
(3) Resmî ve İş Mektupları
(4) Açık Mektuplar
1) Özel Mektuplar
Akraba ve dost gibi yakın çevredeki insanlara yazılan mektup çeşididir.
Bu tür mektuplarda doğal ve samimi anlatım ön plândadır. Sanatçı ve
edebiyatçıların, daha çok genel konular üzerinde yazdıkları özel
mektuplara "edebî mektup" da denmektedir.
Özel mektupları yazarken dikkat edilecek özellikler şunlardır:
(a) Mektup yazılacak kâğıt, şekil yönünden düzenli ve temiz olmalıdır.
(b) Mektup, mürekkepli ya da tükenmez siyah renkli kalemle yazılmalıdır.
(c) Mektubun sağ üst köşesine "tarih", yanına da yazıldığı "yerin adı" konmalıdır.
(d) Mektubu göndereceğimiz kişinin genel özelliklerine göre (yaşı,
kültür düzeyi, yakınlık derecesi vb.) "hitap cümlesi" bulunmalıdır.
(e) Mektubun sağ alt köşesine "ad-soyad" yazılmalı ve "imza" atılmalıdır.
(f) Mektubun sol alt köşesine "adres" yazılmalıdır.
2) Edebî Mektuplar:
Edebî mektuplar; yazarları, içerikleri ve ifade şekilleri ile özel
mektuplar içinde ayrı yer tutar ve ayrı şekilde ele alınırlar. Edebî
mektuplarda, mektubun yazıldığı dönemin edebiyat ve düşünce olayları
yer alır. Yazar, karşısındakine öğüt verir, yol gösterir. Eski
dönemlerde, bu tür kişisel edebî mektuplar, "Mektûbât = Mektuplar" adı
altında toplanır ve geniş kitlelerin de okuyabilmesi için yayımlanırdı.
Düşünce ve edebiyat alanındaki görüşleri sergilemeleri bakımından
mektupları yayımlanan yazar ve şairlerimizden bazıları şunlardır:
Ali Şir Nevaî (XV. yy.)
Kınalızade Ali (XVI. Yy.)
Veysî (XVII. yy.)
Ragıp Paşa (XVIII. yy.)
Namık Kemal (XIX.yy.)
Ahmet Hamdi Tanpınar (XX. yy.)
Ayrıca mektup tarzında eleştiri, seyahatname, roman, hikâye, şiir gibi
yazılı kompozisyon türlerinin (edebî türler) de yazıldığı görülmektedir.
3) Resmî ve İş Mektupları:
a) Resmî Mektuplar:
Resmî dairelerin ve tüzel kişilik taşıyan kuruluşların birbirlerine
yazdıkları resmî yazılarla; bunların, vatandaşların başvurularına
verdikleri yazılı cevaplara denir. İş mektuplarına benzerler.
Bu mektupların hitap başlığı, yazılan dairenin ya da tüzel kişilik
sahibi kuruluşun kanun ve tüzüklerdeki tam adıdır. Bu mektuplarda tarih
ile birlikte mektubun sıra numarası ve konusu belirtilir. Mektup, cevap
mahiyetinde ise "ilgi" hanesine cevabı olduğu mektubun sayı ve tarihi,
"konu" hanesine de kısaca amaç yazılır. Bu yapıldıktan sonra iki ya da
üç satır aralığı bırakılarak mektup yazılır.
Resmî mektuplarda açık, kesin, anlaşılır bir dil kullanılır. Mektubun
sonu, alt makama yazılıyorsa "... rica ederim.", üst makama yazılıyorsa
"... arz ederim." şeklinde biter. Mektup metninin sağ altında ise
mektubu yazanın makamı, adı ve soyadı ile imzası bulunur.
b) İş Mektupları:
Özel kişilerle iş kurumları ve iş kurumlarının kendi arasında, işle
ilgili olarak yazılan mektuplara denir. Bu mektuplarda konusu ne olursa
olsun bir iş ya da hizmet söz konusudur. Bu bir sipariş, satış,
şikâyet, borç alıp verme isteği, tavsiye ya da bilgi isteme olabilir.
İş mektuplarını, konularına göre altı başlık altında inceleyebiliriz:
-Sipariş mektupları
-Satış mektupları
-Şikâyet mektupları
-Alacak mektupları
-Tavsiye mektupları
-Başvuru mektupları vb.
İş mektuplarına, kendisine mektup yazılan kişi ya da kurumun ad ve
adresi ile başlanır. Kâğıdın sağ tarafına tarih yazılır. Adres ve
tarihten sonra uygun bir aralık bırakılır, paragraf yapılarak doğrudan
istek yazılır. Son bölüme saygı ifade eden bir söz eklenerek mektup
bitirilir. Mektup metninin sağ altında mektubu yazanın adı ve soyadı
ile imzası yer alır.
İş mektuplarında şekil birliğini sağlamak için, son zamanlarda satır
başı yapılmamakta, satır başları, satır aralıkları daha da açılarak
gösterilmektedir. Böylece yazı, sol ve sağ yanlardan bir blok hâlinde
ve aynı ölçüler içinde kalmaktadır.
Resmî ve iş mektuplarında dikkat edilecek özellikler şunlardır:
ı) Mektup yazılacak kâğıt şekil yönünden düzenli ve temiz olmalıdır.
ıı) Bu tür mektuplar, mümkünse daktilo ya da bilgisayarla yazılmalıdır.
Mümkün değilse, özel mektuplarda olduğu gibi siyah mürekkep ya da
tükenmez kalemle yazılmalıdır.
ııı) Resmî mektuplarda yazının çıktığı kurumun adı, kâğıdın üstüne ortalanarak büyük harflerle yazılmalıdır.
ıv) Kâğıdın sağ üst köşesine tarih yazılmalıdır.
v) Mektubun gideceği makamın adı ve yeri ise kağıdın orta üst yerine ortalanarak yazılmalıdır.
vı) Yazı metnine başlamadan hangi tarih ve sayılı yazının cevabı olduğu yazılmalıdır.
vıı) Mektubun giriş paragrafında sorun ya da konu kısaca
belirtilmelidir. Gelişme paragraflarında ise konu ve sorun açılmalıdır.
Sonuçta ise, arz / rica ifadelerine yer verilmelidir.
4) Açık Mektup:
Her hangi bir düşünceyi, görüşü açıklamak, bir tezi savunmak için bir
devlet yetkilisine ya da halka hitaben, bir kişi ya da kurum tarafından
yazılan, gazete, dergi aracılığı ile yayımlanan mektuplardır.
Açık mektuplarda sadece yazanı değil, geniş kitleleri ilgilendiren önemli konular ele alınır.
Açık mektubun türü; makale, fıkra, inceleme yazılarından birine uygun
olabilir. Açık mektup örneklerine zaman zaman gazete ve sanat
dergilerinde rastlanmaktadır.
b. DİLEKÇE
Dilekçeler bir iş mektubu olarak da kabul edilebilir. Bir dileği,
isteği, ihbar ve şikâyeti bildirmek üzere ya da her hangi bir konuda
soru sormak için resmî, özel kurum ve kuruluşlara, gerçek ya da tüzel
kişilere yazılan imzalı ve adresli bir çeşit iş mektubudur.
Dilekçeler genellikle çizgisiz ve beyaz dosya kâğıdına dolma kalemle ya
da daktilo / bilgisayarla yazılır. Kâğıdın üstünde üç, solunda üç,
sağında bir santimetre boşluk bırakılır. (S. SARICA - M. GÜNDÜZ, Güzel
Konuşma Yazma, s. 140)
Dilekçeler, ana hatlarıyla dört kısımdan ibarettir:
Hitap: Dilekçeye gönderilen makamın adı ve yeri yazılarak başlanır.
Hitaptaki kelimelerin tamamı ya da ilk harfleri büyük yazılır.
Dilekçe Metni: İş mektuplarında olduğu gibi dilekçelerde de anlatılmak
istenen ifadenin açık, anlaşılır, kesin, net ve öz olması gerekir.
Yanlış anlaşılmalara meydan verilmemelidir. İfadeler bitirildikten
sonra dilekçe, "... arz ederim" cümlesi ile bitirilmelidir.
Tarih ve İmza: İmzasız dilekçeler dikkate alınmadığı için dilekçe
metninin biraz altında kâğıdın sağ alt tarafında tarih ve imzanın
mutlaka bulunması gerekir. Tarih kısmı, kâğıdın sağ üst köşesinde de
bulunabilir.
Gönderenin Adresi: Adres; tarih ve imza kısmından biraz aşağıda kâğıdın
sol alt kısmına yazılmalıdır. Adresin ilk satırında ad ve soyad, ikinci
satırında cadde, sokak ve apartman numarası yer alır. Üçüncü satırda
ise ilçe ve ilin adı bulunur. Dilekçeye eklenmiş belge var ise adres
kısmının altına EK ya da EKLER başlığı açılır ve belgelerin adları
yazılır.
Anasayfa 
Latest images 
Paz Ara. 13, 2009 11:22 pm