network nedir

Bir network çok sayıda insan yada nesnenin karmaşık bir biçimde bir
araya gelmesi ile oluşmuş sistemler bütünüdür. Günlük hayatta
çevremizde çok farklı türlerde network'ler ile karşılaşabileceğimiz
gibi, kendi vücudumuzda da çeşitli network'ler bulunmaktadır. İnsan
vücudunda yer alan network'lere örnek olarak sinir sistemi, kalp damar
sistemi ve sindirim sistemini gösterebiliriz. Çevremizde
karşılaşabileceğimiz network'ler ise şehir içme suyu şebekesi, telefon
hatları ile santralleri, şehir içi taşıma sistemi ve benzerleridir.
Aşağıda yer alan Şekil-1'de çeşitli network türleri gösterilmiştir.




Bilgisayar veya bir başka deyişle veri network'leri bilgisayarların
işletmeler ve üniversiteler tarafından yaygın bir biçimde kullanılması
ile ortaya çıkmış ve gelişmiştir. İlk başlarda geliştirilen uygulamalar
sadece bulundukları bilgisayarlar üzerinde çalışmaktaydı. Yani her bir
uygulama sadece kendi bulunduğu bilgisayar üzerinde çalışıyor ve
diğerlerinden bağımsız olarak işletimini sürdürüyordu. Ancak çoğu
işletmede bir ürünü ortaya koyabilmek için birden fazla uygulamanın
çalışması gerekmekteydi. Bu uygulamaların her biri bir diğerinin
ürettiği sonucu kullanmak durumundaydı.

İşte bütün bu sorunları çözmek için ilk önceleri insanlar bir
bilgisayarda üretilen sonuçları diğerlerine taşımak için disket ve bant
türü veri saklama ünitelerini kullandılar. Bunun anlamı çok açıktı,
uygulamalardan bir tanesi bir sonuç ürettiğinde bu sonuçlar önce bir
disket üzerine kopyalanıyor ve daha sonra bu verilere ihtiyacı olan bir
diğer uygulamanın çalıştığı bilgisayara yine insanlar tarafından elle
götürülüyordu. Bu durum hem çok zaman alıcı hem de işletme içersindeki
verimin düşmesine neden oluyordu. Ayrıca her bir bilgisayar için tek
tek bütün yazılımların satın alınması maliyet açısından çok büyük
sıkıntılar oluşturuyordu. Ayrıca kurum içindeki iletişim sorunun da
daha kolay yollardan halledilebilmesi gerekiyordu.

İşte bu sıkıntılı durumlardan kurtulabilmek için şu üç soruya cevap bulunması gerekiyordu:

1. Gereksiz yazılım ve donanım israfından nasıl kaçılabilirdi?
2. En verimli şekilde uygulamalar ve kurum içi iletişim nasıl sağlanabilirdi?
3. Bilgisayarlar ortak bir hedef için birleştirilebilirmiydi? Bu nasıl yapılabilirdi?

Bütün bu soruların cevabı tek bir kelimede cevap buluyordu "network".
İşletmeler ve üniversiteler bu konu üzerine yoğun araştırmalar ve
çalışmalar yaptılar ve nihayet 1970'li yıllarda ilk veri network'leri
kurulmaya başlandı. İşletmeler network'lerin getirdiği kolaylıkları,
verimi ve maliyet açısından karlılığı görünce, hızlı bir şekilde
bilgisayarlarını birleştirmeye ve kendi network'lerini oluşturmaya
başladılar.

1980'li yıllara gelindiğinde network teknolojileri oldukça gelişmeye
başlamış ve çok sayıda firma kendilerine göre network cihazları
üretmiş, network yazılımları oluşturmuştu. Çünkü bu pazar hem hızla
büyüyor, hem de çok fazla kar getiriyordu. Bu durum çok uzun sürmedi ve
80'li yılların ortalarına gelindiğinde bir çok işletmeden feryatlar
yükselmeye başladı.

Sorun her bir üretici firmanın network cihaz ve yazılımlarını kendi
kafasına göre üretmesi ve bir üreticinin ürettiği ürünün diğeri ile
iletişim kuramamasıydı. Bu duruma çözüm olarak ilk etapta Yerel Alan
Ağları (LAN-Local Area Network) geliştirildi. Yerel Alan Ağları bir
bina veya bir ofis içersinde bulunan birbiri ile bağlantılı tüm network
ürünlerinin oluşturduğu network'lerdir. Yerel alan ağları aynı bina
içersinde dosya paylaşımı, yazıcı paylaşımı ve veri paylaşımı sağlasa
da, zamanla işletmelere yetersiz gelmiştir. İşletmeler farklı
işletmelerle ve farklı sektörlerle kendi Yerel Alan Ağlarını
birleştirmek istemişlerdir. Bu durum sonucunda Geniş Alan Ağları
(WAN-Wide Area Network) geliştirilmiştir. Geniş Alan Ağları Yerel Alan
Ağlarını birbirlerine bağlamıştır. Daha sonraları bunlarda büyüyerek
şehirleri, ülkeleri ve kıtaları birbirine bağlayacak kadar
genişlemiştir.

Yerel Alan Ağları
Yerel Alan Ağları bilgisayarlar, network arayüz kartları, ağ kabloları,
ağ trafik kontrol cihazları ve diğer çevresel cihazlardan oluşmuştur.
Yerel Alan Ağlarında kullanılan cihazlardan bir bölümü Şekil-2'de
gösterilmiştir.Bu gruba giren network'lerde bir ofis veya bir bina
içersinde yazıcı, dosya ve program paylaşımı gibi işler kolaylıkla ve
verimli bir biçimde yapılabildiği gibi elektronik haberleşme dediğimiz
e-mail ve video konferans uygulamaları da başarılı bir biçimde yerine
getirilmektedir. Yerel Alan Ağları kısıtlı mesafeler içersinde hizmet
sunan hata olasılığı az olan hızlı network'lerdir. Bu network'ler
kabaca veriyi, elektronik iletişimi ve bilgisayarların işlem gücünü
birleştirir.



Yerel Alan Ağları genel olarak aşağıda belirtilen işleri yerine getirir:

Kısıtlı bir coğrafi alanda çalışırlar.
Bir çok kullanıcının yüksek bant genişlikli kablolar üzerinden iletişim yapmasını sağlar.
Yerel hizmetlere her zaman bağlantı kurulabilmesini sağlar.
Fiziksel olarak birbirine çok yakın olan cihazların birbirine bağlanmasını sağlar.
Yerel Alan Ağlarında kullanılan kablolar network'ün sahibine aittir.
Geniş Alan Ağları
Bilgisayarların iş dünyasında kullanımı arttıkça, hızla yaygınlaşmakta
olan Yerel Alan Ağları'da yetersiz hale gelmeye başlamıştır. Yerel Alan
Ağı teknolojisine dikkatle bakıldığında kurumların her bir departmanı
sanki ayrı bir elektronik ada gibi davranmaktadır. Bu durum "her bir
departmanı nasıl birbirine bağlarız?", "kuruma ait başka coğrafi
bölgelerdeki yerel ağları nasıl birbirine bağlarız?" ve "birbirleri ile
bağlantılı farklı kurumların network'lerini nasıl birbirine bağlarız?"
gibi soruların sıklıkla sorulur hale gelmesine sebep olmuştur.

İşte bütün bu soruların hepsinin de cevabı Geniş Alan Ağlarıdır. Geniş
alan ağları birbirine bağlanmış bir çok Yerel Alan Ağıdır. Bu
network'ler birbirinden kilometrelerce uzakta olan network'lerin yazıcı
ve dosya paylaşımı yapmasını sağlamıştır. Çünkü Geniş Alan Ağları çok
uzak network'lerin tek bir network gibi davranabilmesini sağlamıştır.
Bütün bu işlerin gerçekleştirilebilmesi için kullanılması gereken Geniş
Alan Ağı cihazları Şekil-3'te gösterilmiştir.




Kullanılmakta olan bir çok Geniş Alan Ağı teknolojisinden en önemlileri şunlardır:

Modemler
ISDN (Integrated Services Digital Network)
DSL (Digital Subscriber Line)
Frame Relay
ATM (Asyncronous Transfer Mode)
SONET (Syncronous Optical Network)
Dijital Bant Genişliği
Yerel ve Geniş Alan Ağlarının kapasitelerini tarif edebilmek için her
ikisinde de kullanılan ortak bir ölçü birimi vardır. Bu ölçü "bant
genişliğidir". Bu terim aslında network'leri tam olarak anlayabilmek
için temel bir ölçü birimini tarif eder. Ancak bir çok zaman
anlaşılması zordur. Bu bakımdan network konusunda daha fazla bir şeyler
söylemeden bu terimin tam olarak ne olduğu açıklanacaktır.

Bir network üzerinde, verilen bir zaman diliminde bir yerden bir yere
aktarılan maximum veri miktarının ölçüsüne bant genişliği denir. Bant
genişliği teriminin kullanıldığı iki ayrı ortam vardır. Bunlar; analog
sinyallerin olduğu ortam ve dijital sinyallerin olduğu ortamdır.
Network konusunda bundan sonra bahsedeceğimiz bant genişliği hep
dijital olanıdır. Bilindiği gibi veriyi ifade eden en küçük değer "bit"
ve en küçük zaman ölçüsü birimi "saniye"dir. Bu yüzden birim zamanda
aktarılan veri miktarını belirtmek için "bits per second" deyimini
kullanırız. Bunun anlamı saniyede aktarılan bit miktarıdır.

Bits per second bant genişliğinin ölçü birimidir. Düşünüldüğünde bu
ölçü biriminin çok küçük hızları ifade etmek için kullanıldığı
görülecektir. Örneğin bir harfin ASCII kodu ile sekiz bit ile
gösterildiği düşünülürse bir harfi aktarmak için sekiz saniye
gereklidir. Ancak gerçek hayatta çok daha hızlı network'ler
kullanılmaktadır. Bu hızlı network'lerin bant genişliği ölçülerini
ifade etmek için farklı ölçü birimleri kullanılır. Bu ölçü birimleri
Şekil-4'te gösterilmiştir.




Bant genişliği network'te çok önemlidir. Ancak bant genişliği
sınırlıdır. Bu sınır kullanılmakta olan aktarım materyallerinin
fiziksel özelliklerine bağlı olarak sınırlanmıştır. Bant genişliğinin
önemini artıran faktörler şunlardır:

1. Bant genişliği sınırlıdır.
2. Bant genişliğini en iyi şekilde kullanmayı bilmek para tasarrufu sağlar.
3. Her network'cünün bant genişliğinin ne olduğunu çok iyi bilmesi beklenmektedir.
4. İnsanlar her zaman her şeyin en iyisini istediği gibi kullandıkları
network'te en çok olan bant genişliğini isteyecektir. Bu bakımdan hangi
bant genişliğinin en uygun olduğunu bilmek önemlidir.